Rozjaśnić

Alexander Etkind w książce „Koślawa żałoba” wymienia trzy przyczyny braku rozliczenia z przeszłością w Rosji. Pierwszą z nich jest wielkość ludobójstwa, które po prostu trudno objąć zarówno intelektualnie, jak i emocjonalnie. Jako drugą przyczynę wymienia absurdalnie samobójczy charakter represji, czyli zwrócenie terroru do wewnątrz kraju. Trzecia i być może najważniejsza przyczyna tkwi w różnicy, jaka istnieje pomiędzy losami totalitaryzmu w Niemczech a losami zbrodniczego reżimu sowieckiej Rosji. W Związku Radzieckim nigdy nie przeprowadzono prawdziwej destalinizacji, gdyż militarne zwycięstwo nad nazizmem uczyniło z oprawcy bohatera.