Przeszłość ożywiona

To ona, po dociekliwej i czułej lekturze zakurzonych stron kronik, pamiętników i listów, budzi dla nas i ożywia obrazy przeszłego czasu, a z rozproszonych portretowych puzzli układa wyraziste sylwetki ludzi.

Cudze życie to zbiór blisko dwudziestu esejów i szkiców osnutych na dokumentach życia prywatnego, pochodzących z okresu od XVII do XX wieku. Rozpiętość czasu, odmienność obyczajów i środowisk powoduje, że chwilami czujemy się jak w muzeum osobliwości, a przecież to „zwiedzanie z przewodnikiem” jest bardzo kształcące.

Obcujemy z prawdziwym życiem znakomitych osobistości i wspaniałych osobowości. To jakby wyjątkowo subtelna, wnikliwa odmiana „reality show”. Ukazują się nam żywi: kanclerz wielki litewski Stanisław Albrycht Radziwiłł, miłośnik historii ks. Jędrzej Kitowicz, przyjaciel Norwida Władysław Wężyk, zakochana w Adamie Potockim Maria Kalergis; są Chopin, Sienkiewicz, Tatarkiewiczowie, Iwaszkiewiczowie i wielu innych. Na stronach książki uwieczniono ich losy, myśli, uczucia. Oni są najważniejsi – ale jakże barwne i pełne niespodzianek bywa tło ich egzystencji!

Obecność autorki jest dyskretna. Maria Dernałowicz nie ukrywa jednak własnych refleksji czy sądów – mądrych i wyważonych. Znajdziemy w książce okruchy autobiograficzne, jak epizod z egzaminu u prof. Juliana Krzyżanowskiego. Fakt otrzymania niegdyś u tegoż profesora najwyższej noty z plusem i wykrzyknikiem przemilcza. Zachwycający artyzmem pierwszy tekst – o poetce Marii Komornickiej – w glosie na końcu książki kryje wzruszającą niespodziankę.