Nowy numer 13/2024 Archiwum

Siła jałmużny

Mistrz z Uttenheim, "Św. Marcin z Tours i św. Mikołaj z Bari", tempera i złoto na desce, ok. 1475, Galeria Sztuki Południowej Australii, Victoria

Ci dwaj święci nie stoją obok siebie przypadkowo. Marcin (z lewej) i Mikołaj zasłynęli przede wszystkim jako niedoścignione wzory dobroczynności. Mikołaj do dziś kojarzy się nam z bezinteresownymi podarunkami. Dla ludzi średniowiecza jeszcze bardziej wymowny był przykład Marcina, który w zimny, grudniowy dzień podzielił się z żebrakiem swym płaszczem, przecinając materiał mieczem.

Obraz ma abstrakcyjne złote tło – w kolorze symbolizującym świętość. Żebrak na pierwszym planie nie jest jednak abstrakcyjny. Ten dotknięty kalectwem człowiek bez pomocy z zewnątrz nie byłby w stanie się utrzymać. Obraz przypomina o tym, że najubożsi zawsze mogą liczyć na dobroczynność ludzi Kościoła.
Średniowiecze dziś jest symbolem zacofania i okrucieństwa.

To krzywdzący obraz. Zapomina się bowiem, że w żadnej innej epoce działalność dobroczynna nie była tak bardzo rozbudowana. W średniowiecznych miastach z pomocy charytatywnej korzystała jedna trzecia ludności. Na wsiach klasztory przeznaczały jedną czwartą dochodów na pomoc ubogim.

Patronami tych wszystkich działań byli święci Mikołaj i Marcin. Artyści chętnie przedstawiali ich razem. Wprawdzie obaj byli biskupami, ale Marcin został nim dopiero pod koniec życia. Wcześniej był żołnierzem, zwykle więc malowano go jako rycerza. Biskup i rycerz reprezentowali uprzywilejowane pod względem pozycji społecznej grupy społeczeństwa. Ich szlachetne gesty stanowiły zachętę i dobry przykład do naśladowania. Obraz namalował nieznany dziś z nazwiska artysta z miejscowości Gais-Uttenheim we włoskim Tyrolu Południowym.

Dostępna jest część treści. Chcesz więcej? Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.

« 1 »
oceń artykuł Pobieranie..

Leszek Śliwa

Zastępca sekretarza redakcji „Gościa Niedzielnego”

Prowadzi stałą rubrykę, w której analizuje malarstwo religijne. Ukończył historię oraz kulturoznawstwo (specjalizacja filmoznawcza) na Uniwersytecie Śląskim. Przez rok uczył historii w liceum. Przez 10 lat pracował w „Gazecie Wyborczej”, najpierw jako dziennikarz sportowy, a potem jako kierownik działu kultury w oddziale katowickim. W „Gościu Niedzielnym” pracuje od 2002 r. Autor książki poświęconej papieżowi Franciszkowi „Franciszek. Papież z końca świata” oraz książki „Jezus. Opowieść na płótnach wielkich mistrzów”, także współautor dwóch innych książek poświęconych malarstwu i kilku tomów „Piłkarskiej Encyklopedii Fuji”. Jego obszar specjalizacji to historia, historia sztuki, dawna broń, film, sport oraz wszystko, co jest związane z Hiszpanią.

Kontakt:
leszek.sliwa@gosc.pl
Więcej artykułów Leszka Śliwy