Nowy numer 17/2024 Archiwum

Opowieść o Matce Bożej

Dirk Bouts starszy, „Tryptyk Maryjny”, olej na desce, ok. 1445, Muzeum Prado, Madryt

Obraz składa się z czterech osobnych kompozycji, jest jednak tryptykiem. Dwa obrazy środkowe tworzą bowiem część główną, a kompozycje skrajne są skrzydłami. Od lewej widzimy Zwiastowanie, Nawiedzenie Najświętszej Maryi Panny, Pokłon Aniołów i Pokłon Trzech Króli.

Poszczególne sceny są ujęte w precyzyjnie namalowane ramy architektoniczne – naśladujące marmur łuki ozdobione scenami biblijnymi. Zamykanie kompozycji w pozornej architekturze stosowano bardzo często w malarstwie piętnastowiecznym. Dzięki temu zabiegowi poszczególne sceny są wyraźnie od siebie oddzielone i w kompozycji nie powstaje zamęt. Widzowi łatwo zrozumieć, że ma do czynienia z następującymi jedno po drugim wydarzeniami. W średniowieczu kompozycje malarskie ustawione nad ołtarzem pełniły rolę nie tylko ozdoby. Były jednocześnie elementem uzupełnienia edukacji religijnej wiernych, w większości niepiśmiennych. Przedstawienie wydarzeń związanych z Narodzeniem Jezusa w formie kolejnych scen było więc jakby stale obecnym w kościele kazaniem.

Artysta ułatwia widzowi oglądanie dzieła, wyraźnie wyróżniając postać Matki Bożej – jedynej osoby obecnej na wszystkich przedstawieniach. Maryja ma najjaśniej rozświetloną twarz i zawsze ubrana jest jednakowo – w granatową tunikę i granatowy płaszcz. Również św. Józef, obecny na scenach w stajence, ma na obu tę samą purpurową szatę.

We wszystkich obrazach artysta szczególnie zadbał o nadanie kompozycjom odpowiedniej głębi. Czasem nawet wysunął jakiś przedmiot przed scenę. W Zwiastowaniu (pierwsze z lewej) płaszcz Maryi, a w Pokłonie Trzech Króli (pierwsze z prawej) leżący na ziemi kapelusz jednego z monarchów wystają „przed obraz”, tam, gdzie znajdują się arkady pozornej architektury.

Dostępna jest część treści. Chcesz więcej? Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.

« 1 »
oceń artykuł Pobieranie..

Leszek Śliwa

Zastępca sekretarza redakcji „Gościa Niedzielnego”

Prowadzi stałą rubrykę, w której analizuje malarstwo religijne. Ukończył historię oraz kulturoznawstwo (specjalizacja filmoznawcza) na Uniwersytecie Śląskim. Przez rok uczył historii w liceum. Przez 10 lat pracował w „Gazecie Wyborczej”, najpierw jako dziennikarz sportowy, a potem jako kierownik działu kultury w oddziale katowickim. W „Gościu Niedzielnym” pracuje od 2002 r. Autor książki poświęconej papieżowi Franciszkowi „Franciszek. Papież z końca świata” oraz książki „Jezus. Opowieść na płótnach wielkich mistrzów”, także współautor dwóch innych książek poświęconych malarstwu i kilku tomów „Piłkarskiej Encyklopedii Fuji”. Jego obszar specjalizacji to historia, historia sztuki, dawna broń, film, sport oraz wszystko, co jest związane z Hiszpanią.

Kontakt:
leszek.sliwa@gosc.pl
Więcej artykułów Leszka Śliwy