Andrzej Grajewski uhonorowany Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski

Andrzej Grajewski, historyk, dziennikarz, autor wielu książek, wieloletni zastępca redaktora naczelnego tygodnika „Gość Niedzielny” został uhonorowany przez prezydenta RP Andrzeja Dudę Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Uroczystość wręczenia odznaczenia odbędzie się we wtorek 10 czerwca w Pałacu Belwederskim w Warszawie.

Andrzej Grajewski pochodzi z Bielska Białej, gdzie urodził się w 1953 r. W 1978 r. ukończył z wyróżnieniem historię na Uniwersytecie Śląskim, pracę doktorską nt. transformacji rosyjskich służb specjalnych obronił w 2001 r. w Instytucie Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk. Specjalizuje się w najnowszej historii Europy Środkowej i Rosji.  W latach 1978-1981 pracował jako asystent w Śląskim Instytucie Naukowym w Katowicach, od czerwca 1981 do dzisiaj pracuje w redakcji tygodnika „Gość Niedzielny”.

We wrześniu 1980 został sekretarzem Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” w ŚIN; od jesieni 1980 r. redaktor biuletynów związkowych: „Nasza Solidarność” (Jastrzębie), „Zderzenia” (Katowice); wiosną 1981 rzecznik prasowy Regionu Śląska i Zagłębia, członek rady programowej Wszechnicy Podbeskidzia. W latach 1981-1989 działał w podziemnych strukturach NSZZ „Solidarność” na Podbeskidziu i Górnym Śląsku oraz  w Solidarności Polsko-Czechosłowackiej. M.in. przenosił przez granicę w górach niezależne wydawnictwa do Czechosłowacji oraz współorganizował wiec w obronie uwięzionego Vaclava Havla.  W 1987 został laureatem nagrody podziemnego SDP dla dziennikarzy młodego pokolenia. Za działalność w latach 80. ubiegłego wieku w 2011 r. otrzymał „Krzyż Wolności i Solidarności”.

W 1990 był członkiem Komitetu Obywatelskiego przy Przewodniczącym „S” Lechu Wałęsie. W latach 1990-1992 i 1999-2001 był członkiem Komisji Likwidacyjnej RSW. 1992-2005 współpracownik Ośrodka Studiów Wschodnich, a w latach 1990-1995  Ośrodka Studiów Międzynarodowych przy Senacie. 1999-2006 członek Kolegium IPN, w 1999 i 2006 przewodniczący Kolegium. 2001-2010 konsultor Rady ds. Środków Społecznego Przekazu Konferencji Episkopatu Polski. Po 1989 r. był m.in. członkiem Rady Programowej Forum Polsko-Czeskiego, Forum Polsko-Ukraińskiego, polsko-rosyjskiej Grupy do Spraw Trudnych. 

W 1997 r. z nominacji premiera Jerzego Buzka został członkiem zarządu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej, a w 2006 r. decyzją premiera Kazimierza Marcinkiewicza jej współprzewodniczącym. Tę nominację przedłużali premierzy: Jarosław Kaczyński oraz Donald Tusk. W ramach Fundacji angażował się we wspieranie projektów mających na celu zbliżenie chrześcijan z obu krajów oraz ochronę wspólnego dziedzictwa kulturalnego. Po zakończeniu pracy w zarządzie Fundacji w 2015 r. otrzymał odznakę „Bene Merito”, przyznaną przez Ministra Spraw Zagranicznych za działalność wzmacniającą pozycję Polski na arenie międzynarodowej. Natomiast w 2016 r. został odznaczony Krzyżem Zasługi I Klasy Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec w uznaniu zasług dla dialogu polsko-niemieckiego, w tym szczególnie za wieloletnią działalność w Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej oraz wydatną pomoc w powołaniu do życia Muzeum Historii Żydów Polskich. 

W tygodniku katolickim „Gość Niedzielny” pracuje nieprzerwanie od 44 lat. Przez szereg lat pełnił funkcję zastępcy redaktora naczelnego tygodnika. Specjalizuje się w problematyce historycznej, szczególnie w zagadnieniach dotyczących dziejów Kościoła w XX wieku oraz pontyfikatu Jana Pawła II. Innym obszar jego zainteresowań są kwestie międzynarodowe i aktywność Stolicy Apostolskiej, m.in. w krajach Europy Wschodniej. Wydana przez niego w podziemnym wydawnictwie IWA we Wrocławiu książka „Rosja i krzyż” opisywała martyrologię rosyjskiego prawosławia w Związku Sowieckim, a książka „Kompleks Judasza. Kościół zraniony. Chrześcijanie w Europie Środkowo-Wschodniej między oporem a kolaboracją” (W Drodze 1999 r. ) wzywała do rozliczenia z przeszłością w czasach komunistycznych.

Po 1989 r. wielokrotnie jako dziennikarz obserwował i opisywał wojny i konflikty zbrojne w Europie Wschodniej. Jako wolontariusz pomagał w przekazaniu pomocy charytatywnej poszkodowanym w trakcie trzęsienia ziemi w Armenii w 1988 r. Na prośbę bpa Czesława Domina nielegalnie przewiózł wówczas, ukryty wśród sprzętu medycznego, obraz Matki Boskiej Częstochowskiej dla kaplicy sióstr Matki Teresy z Kalkuty w Erywaniu oraz dużą liczbę dewocjonaliów. Jako wolontariusz w grudniu 1991 r. dotarł z konwojem PCK do oblężonego przez Serbów chorwackiego miasta Daruvar, za co został odznaczony honorową odznaką PCK.  W 1995 r. pojechał z konwojem Caritas z pomocą dla Czeczenii. Wraz z rosyjską lekarką przeszedł linię frontu i dotarł do szpitala w Groznym, co umożliwiło później przekazanie tam pomocy medycznej.  Od czasu rosyjskiej agresji w Ukrainie Wschodniej w 2014 r. , kilkakrotnie przebywał w obwodzie donieckim na terenach, gdzie toczą się walki w rejonie Doniecka, Mariupola oraz  Szyrokino. We wrześniu 2023 r. dotarł z darami, pochodzącymi z konwoju zorganizowanego przez Redakcję „Gościa Niedzielnego” i Stowarzyszenie „Pokolenia” na pierwszą linię frontu ukraińsko-rosyjskiego w rejonie Orichiwa w obwodzie zaporoskim. 

Przez wiele lat był konsultorem Komisji ds. środków przekazu Episkopatu Polski. W 2010 roku został uhonorowany papieskim odznaczeniem „Pro Ecclesia et Pontifice”. Jego książka „Tarcza i miecz. Rosyjskie służby specjalne 1991–1998” otrzymała w 1998 nagrodę „Przeglądu Wschodniego”. W 2023 r. otrzymał Nagrodę Dziennikarską im. bpa Jana Chrapka „Diamentowy Ślad”. W uzasadnieniu doceniono jego „wybitny kunszt dziennikarski, wnikliwość w badaniu najnowszej historii Kościoła, wieloletnią pracę na rzecz pojednania narodów Europy Wschodniej i Środkowej oraz szlachetność zaangażowania obywatelskiego”.

Od 2022 r. jest członkiem  Rady Programowej Ośrodka „Pamięć i Przyszłość”  we Wrocławiu, a w 2023 r. premier Mateusz Morawiecki desygnował go do pracy w Radzie Instytutu Europy Środkowej w Lublinie. 

Autor kilkudziesięciu artykułów naukowych, publikował także  w  wydawnictwach czeskich, niemieckich, rosyjskich i włoskich. Ważną częścią jego dorobku naukowego jest edycja dokumentów na temat pontyfikatu Jana Pawła II:  „Papież musiał zginąć. Wyjaśnienia Ali Agcy”, Katowice 2011, „Agca nie był sam. Wokół udziału komunistycznych służb specjalnych w zamachu na Jana Pawła II”,  Katowice 2015 (wraz z Michałem Skwarą), „Pontyfikat wielu zagrożeń. Jan Paweł II w świetle dokumentów sprawy „Kapella” 1979–1990, Warszawa 2021 ( wraz z Irena Mikłaszewicz), „Żarliwy antykomunista”. Pontyfikat Jana Pawła II w dokumentach KGB Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej (1979–1991). Warszawa 2023, „Sprawy, które toczą się w Polsce mają znaczenie światowe. Niepublikowane przemówienie Jana Pawła II do Rady Głównej Episkopatu Polski, Jasna Góra, 5 czerwca 1979 r”. Częstochowa 2019. Podsumowaniem jego pracy naukowej jest monografia „W dialogu i zwarciu. Stolica Apostolska wobec sowieckiego komunizmu”. Wrocław-Wojnowice 2024.