Kardynał John Henry Newman napisał kiedyś dwa eseje o misji zakonu założonego przez św. Benedykta z Nursji. Okres od V do XII wieku Newman nazywał „wiekiem benedyktyńskim”. Powszechnie przyjęło się mówić o nim także „wieki ciemne”. Kardynał nie polemizował z tą etykietą, ponieważ dostrzegał w niej duchową prawdę. Pisał: „Właśnie w tych ciemnościach zasiane zostały ziarna całej przyszłej europejskiej kultury. Życie ludzkie potrzebuje okresów światła i ciemności. Ziarno musi być zasiane w ciemności ziemi na zimę, by mogło zakiełkować na wiosnę. W czasie tej właśnie nocy »ciemnych wieków« Europa pojęła tajemnicę kontemplacji”. Wydaje się, że poznanie tej tajemnicy było możliwe dzięki połączeniu takich aktywności jak uprawa ziemi, rękodzieło, słuchanie słowa Bożego, czyli celebrowanie słowa w osobistej modlitwie oraz wspólnie podczas liturgii. Płynie z tego wniosek, że nawet okres ciemności, jeśli wypełniony jest pracą i modlitwą, przyniesie owoce, chociaż ci, którzy sieją, mogą ich nie ujrzeć. „Słudzy nieużyteczni jesteśmy…” (Łk 7,10).