Katolik w krainie coca-coli

George Weigel - amerykański filozof i teolog, kieruje Ethics and Public Policy Center w Waszyngtonie; autor biografii Jana Pawła II „Świadek nadziei”; w Polsce ukazały się także jego książki: „Ostateczna rewolucja”, „Odwaga bycia katolikiem”, „Katedra i sześcian”.

Jacek Dziedzina: W niektórych krajach Europy Zachodniej wygrał pogląd, że religia może istnieć tylko w życiu prywatnym. Nie powinna mieć wpływu na sferę publiczną. W Stanach Zjednoczonych jest chyba inaczej. Czy Ameryka jest wyjątkiem?
George Weigel: – Po pierwsze musimy zrozumieć, że to Europa Zachodnia jest wyjątkowym przypadkiem: jednym z niewielu miejsc na świecie, gdzie hipoteza sekularyzacji – że nowoczesność zazwyczaj oznacza zeświecczenie – została udowodniona. Reszta świata staje się bardziej, a nie mniej religijna. Tylko Zachód Europy stał się pewnym rodzajem suchej pustyni. I miało to bardzo złe skutki w Europie, gdzie, jak napisałem w książce „Katedra i sześcian” (The Cathedral and the Cube), wielka kultura umiera na skutek duchowego znudzenia.

Stany Zjednoczone, mimo że są „przeszczepioną Europą”, nie poszły drogą radykalnej sekularyzacji. Ponad 90 proc. Amerykanów wierzy w Boga i większość żyje według tej wiary poprzez aktywne praktyki religijne, wybierane spośród różnorodnych form. Oczywiście są w Stanach „zeświecczone wyspy”. Prawdą też jest, że duża część amerykańskich mass mediów odzwierciedla świecki sposób myślenia. Ale faktem pozostaje to, że jedynymi częściami zachodniej półkuli, które są podobne do Europy w jej braku wiary, są niektóre przybrzeżne enklawy USA i Kanada. Zatem w większej części świata hipotezy sekularyzacji nie sprawdziły się. Europa nie jest całym światem i wydaje się bardzo mało prawdopodobne, że europejski sekularyzm jest przyszłością świata.

Przywódcy Starego Kontynentu nie użyją raczej słów „Niech Bóg błogosławi Europę”. Prezydent Bush natomiast często odnosi się do Boga w swoich wystąpieniach. Czy religia jest ważną częścią życia także zwykłych obywateli?
– Większość amerykańskich prezydentów używało zwrotu „God bless America” (Niech Bóg błogosławi Amerykę). Tym, co być może wyróżnia Busha, jest jego głębokie chrześcijańskie nawrócenie, jakiego doświadczył jako dorosły człowiek, i nie ukrywa, że to wydarzenie zmieniło jego życie. Można wyobrazić sobie np. żyda na fotelu prezydenta Stanów Zjednoczonych. Ale trudno wyobrazić sobie, że ateista zostaje amerykańskim prezydentem w najbliższej przyszłości. Dlaczego? Ponieważ Amerykanie nie mogliby powierzyć tak odpowiedzialnego urzędu komuś, kto nie rozumie, że jego życie i prowadzona polityka jest poddana Bożemu osądowi. Większość Amerykanów uważa francuski model świeckiego państwa za niezrozumiały: dlaczego ludzie nie mieliby wnosić swoich najgłębszych i religijnych przekonań do życia publicznego? Model francuski razi nas jako pewien rodzaj schizofrenii. Jednocześnie ciekawe jest, że to właśnie Stany Zjednoczone wynalazły koncepcję instytucjonalnego rozdziału państwa od Kościoła, w którym instytucje władz państwowych oraz instytucje Kościoła są niezależne. Właśnie amerykańskie doświadczenie pokazało, że takie rozwiązanie może być bardzo dobre dla żywotności Kościoła.