Jak obalano komunę

Książka Rewolucja Okrągłego Stołu jest wszechstronnym opisem wydarzeń, które doprowadziły do obalenia w Polsce komunizmu. Wykorzystuje obszerną literaturę przedmiotu, jak również nieznane dotąd źródła. Są to głównie dokumenty wytworzone przez MSW oraz kierownictwo PZPR. Zasługą autora jest, że potrafi interesująco opowiadać zarówno o wydarzeniach znanych, jak i działaniach, które odbywały się za kulisami ówczesnej polityki.

Tytuł książki sugeruje, że jest ona tylko próbą analizy obrad Okrągłego Stołu, w rzeczywistości jednak jej zawartość wykracza poza opis tego wydarzenia. Autor analizuje bowiem dłuższy proces, zapoczątkowany w 1985 r., którego rozmowy przy stole były ukoronowaniem. Pokazuje zarówno działania strony „Solidarnościowej”, jak i partyjno-rządowej. Dzięki temu udaje mu się dość precyzyjnie opisać logikę dochodzenia do wspólnych konkluzji i ustaleń.

Książka nie przynosi sensacji. W sposób rzetelny porządkuje dostępną obecnie wiedzę na ten temat. Jednocześnie przekonywająco obala mity o rzekomej zdradzie, jakiej miała się wówczas dopuścić reprezentacja opozycji. Pokazuje, jak trudne były to rozmowy i jak na kolejnych etapach zamiary obu stron były korygowane przez coraz szybszy bieg wydarzeń. Wiele uwagi autor poświęca roli przedstawicieli Kościoła w nawiązaniu i podtrzymywaniu rozmów. Bez tego pośrednictwa pokojowa rewolucja nie mogłaby się wydarzyć.

Być może zbyt mało uwagi Skórzyński poświęca tej części opozycji, która od początku była przeciwna rozmowom. Jej argumenty z perspektywy lat zasługują na poważną analizę. Ale nie wydaje się, aby w tamtych realiach było możliwe inne niż ewolucyjne, oparte na wzajemnych ustępstwach, wychodzenie z komunizmu.