Nowy numer 13/2024 Archiwum

Światło Ducha

Dominikos Theotokopulos, zwany El Greco, „Zesłanie Ducha Świętego”, olej na płótnie, 1596-1600, Muzeum Prado, Madryt

Zesłanie Ducha Świętego to idealny temat dla mistycznego malarstwa El Greca. Uduchowione, zapatrzone w niebo twarze, wydłużone postacie, nadnaturalne światło – to wszystko nadaje scenie z Dziejów Apostolskich niezwykły dramatyzm.

„Nagle dał się słyszeć z nieba szum, jakby uderzenie gwałtownego wiatru, i napełnił cały dom, w którym przebywali. Ukazały się im też języki jakby z ognia, które się rozdzieliły, i na każdym z nich spoczął jeden. I wszyscy zostali napełnieni Duchem Świętym, i zaczęli mówić obcymi językami, tak jak im Duch pozwalał mówić” (Dz 2,2–4). Artysta nie mógł oczywiście namalować szumu, ale niespokojne, przeszywające mrok światło jest jego malarskim wyobrażeniem. Nad każdą postacią widzimy biały płomyk Ducha.

W centrum obrazu znajduje się Matka Boża. Jako jedyna składa ręce pobożnie do modlitwy. El Greco wydaje się sugerować, że najszybciej ze wszystkich obecnych zrozumiała znaczenie tego, co się stało.

Obok Maryi stoją św. Maria Magdalena i… trzynastu apostołów. Dlaczego trzynastu? El Greco pozwolił sobie na pewną ekstrawagancję, która w jego czasach była zresztą dość modna. Umieścił na obrazie swój autoportret. Nie chciał jednak przypisywać sobie roli konkretnego apostoła, namalował więc po prostu jedną osobę więcej. „Dodatkowy” apostoł to łysiejący mężczyzna z siwą brodą, stojący drugi od prawej. Jest to jedyna osoba na obrazie patrząca na widza.

Dostępna jest część treści. Chcesz więcej? Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.

« 1 »
oceń artykuł Pobieranie..

Leszek Śliwa

Zastępca sekretarza redakcji „Gościa Niedzielnego”

Prowadzi stałą rubrykę, w której analizuje malarstwo religijne. Ukończył historię oraz kulturoznawstwo (specjalizacja filmoznawcza) na Uniwersytecie Śląskim. Przez rok uczył historii w liceum. Przez 10 lat pracował w „Gazecie Wyborczej”, najpierw jako dziennikarz sportowy, a potem jako kierownik działu kultury w oddziale katowickim. W „Gościu Niedzielnym” pracuje od 2002 r. Autor książki poświęconej papieżowi Franciszkowi „Franciszek. Papież z końca świata” oraz książki „Jezus. Opowieść na płótnach wielkich mistrzów”, także współautor dwóch innych książek poświęconych malarstwu i kilku tomów „Piłkarskiej Encyklopedii Fuji”. Jego obszar specjalizacji to historia, historia sztuki, dawna broń, film, sport oraz wszystko, co jest związane z Hiszpanią.

Kontakt:
leszek.sliwa@gosc.pl
Więcej artykułów Leszka Śliwy