Nowy numer 13/2024 Archiwum

Potęga wiary

José de Ribera, „Męczeństwo św. Filipa”, olej na płótnie, 1639, Muzeum Prado, Madryt

W okół tego obrazu panuje spore zamieszanie. Był on bowiem kiedyś błędnie wpisany do katalogu Muzeum Prado jako „Męczeństwo św. Bartłomieja”. Właściwie nie wiadomo, skąd wzięła się ta pomyłka. Według tradycji, św. Bartłomiej został przecież żywcem obdarty ze skóry, a nie ukrzyżowany. Istniała jednak również mniej znana tradycja, według której świętego najpierw ukrzyżowano, a później zdjęto z krzyża i poddano dalszym torturom.

Dlatego uczeni do niedawna nie kwestionowali tytułu dzieła. Niepokoił ich tylko brak na obrazie atrybutu św. Bartłomieja, czyli noża. Jeden z badaczy tak szczegółowo przyglądał się jednak dziełu, że w końcu nóż... znalazł. Ma on wystawać z kieszeni spodni oprawcy w purpurowej bluzie, który z prawej strony pochyla się, przytrzymując nogę świętego.

Dopiero niedawno ustalono, że obraz powstał na zamówienie króla Hiszpanii Filipa IV. Skojarzono wówczas, że patron monarchy został ukrzyżowany w taki sposób, jak przedstawił to Ribera: bez użycia gwoździ, przywiązany do poprzecznego ramienia krzyża.

Artysta ukazał chwilę wciągania świętego na krzyż. Dynamikę nadają kompozycji linie ukośne. W tym samym kierunku co sylwetka świętego skierowane są ciała oprawców z lewej strony. Linię tę równoważy druga przekątna - kat z prawej i mężczyzna za nim. Zwraca uwagę kontrast pomiędzy fizycznym bólem a spokojem na twarzy św. Filipa. Ribera chciał bowiem przedstawić nie tylko ofiarę, jaką poniósł apostoł, ale także potęgę jego wiary.

Dostępna jest część treści. Chcesz więcej? Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.

« 1 »
oceń artykuł Pobieranie..

Leszek Śliwa

Zastępca sekretarza redakcji „Gościa Niedzielnego”

Prowadzi stałą rubrykę, w której analizuje malarstwo religijne. Ukończył historię oraz kulturoznawstwo (specjalizacja filmoznawcza) na Uniwersytecie Śląskim. Przez rok uczył historii w liceum. Przez 10 lat pracował w „Gazecie Wyborczej”, najpierw jako dziennikarz sportowy, a potem jako kierownik działu kultury w oddziale katowickim. W „Gościu Niedzielnym” pracuje od 2002 r. Autor książki poświęconej papieżowi Franciszkowi „Franciszek. Papież z końca świata” oraz książki „Jezus. Opowieść na płótnach wielkich mistrzów”, także współautor dwóch innych książek poświęconych malarstwu i kilku tomów „Piłkarskiej Encyklopedii Fuji”. Jego obszar specjalizacji to historia, historia sztuki, dawna broń, film, sport oraz wszystko, co jest związane z Hiszpanią.

Kontakt:
leszek.sliwa@gosc.pl
Więcej artykułów Leszka Śliwy