Moneta dla poborcy

Dzieło przedstawia opisaną w Ewangelii według św. Mateusza scenę płacenia przez Jezusa i św. Piotra podatku na świątynię jerozolimską. Działo się to w mieście Kafarnaum. Jezus, choć w rozmowie z Piotrem zakwestionował zasadność pobierania od Niego tej daniny, postanowił zapłacić, by „nie dawać zgorszenia”. Ponieważ ani On, ani apostołowie nie mieli dwudrachmy (takiej monety zażądał poborca), Zbawiciel nakazał Piotrowi wyłowić rybę z jeziora i z jej pyszczka wyciągnąć potrzebny pieniądz.

W środku kompozycji widzimy poborcę (stoi tyłem, ubrany w czerwoną krótką szatę bez płaszcza) w rozmowie z Chrystusem, wokół którego gromadzi się dwunastu apostołów. Chrystus palcem wskazuje lewą stronę obrazu. Stojący obok Piotr powtarza gest Pana. Skłania to widza do spojrzenia w tym kierunku. A tam Piotr, namalowany po raz drugi, bierze w ręce złowioną rybę, by wyciągnąć monetę. Z prawej strony najważniejszy z apostołów, namalowany po raz trzeci, uiszcza stosowną opłatę poborcy, tu przedstawionemu po raz drugi.

Wybór tematu nawiązuje zapewne do wprowadzenia w tym czasie we Florencji nowego podatku katastralnego, poważnie obciążającego najzamożniejszych obywateli. Uważa się, że Masaccio nadał apostołom ich twarze. Sportretował także siebie – jako apostoła Tomasza (pierwszy z prawej w środkowej grupie).

Fresk dekoruje kaplicę ufundowaną przez zamożnego kupca Felice Brancacciego we florenckim kościele Santa Maria del Carmine. Być może wyciągnięcie monety z pyska ryby nawiązuje do głównego źródła dochodów fundatora, jakim był handel morski.

Leszek Śliwa