Nowy numer 13/2024 Archiwum

Smok pokonany

Święty Augustyn to jeden z najważniejszych teologów w historii Kościoła.

Żył na przełomie IV i V wieku, kiedy w Cesarstwie Rzymskim bardzo silne były jeszcze religie pogańskie. Polemika z nimi nie była łatwa; zakorzenione w społeczeństwie od stuleci, miały wielu wyznawców wśród ówczesnych elit, ludzi wykształconych i zamożnych. Augustyn śmiało podejmował polemiki z myślicielami pogańskimi, dlatego w późniejszych wiekach często przedstawiany był w sztuce jego triumf nad pogaństwem. 
Na obrazie widzimy Augustyna w biskupich szatach (był biskupem Hippony w północnej Afryce) unoszącego się na chmurze. Obok niego archanioł Michał kieruje swój ognisty miecz w tę stronę, w którą spogląda święty, czyli w prawy dolny róg obrazu. Widzimy tam starożytną rzeźbę, która wraz z umieszczoną w tle kolumnadą świątyni symbolizuje kult pogański. Można się domyślać, że przedstawia greckiego lub rzymskiego boga. Ale obok rzeźby dostrzegamy jeszcze uskrzydlonego potwora. Smok z otwartą paszczą nie wygląda groźnie. Jest przerażony i spada na ziemię. To demon, nad którym święty triumfuje przy okazji swego zwycięstwa nad pogaństwem.
Artysta namalował smoka-demona obok symboli pogańskich po to, by dzieło zostało właściwie odczytane. W XVII wieku starożytne rzeźby były powszechnie podziwiane i potrzebne było przypomnienie, że ich artystyczne piękno niosło ze sobą czasem idee nie do przyjęcia dla chrześcijaństwa. Smok czyni więc z namalowanej rzeźby symbol pogaństwa, a nie sztuki klasycznej.
Kompozycja jest bardzo dynamiczna, co artysta osiągnął przez umiejętne stosowanie linii ukośnych – linii ręki z mieczem archanioła, czerwonego płaszcza Augustyna i niesionego przez anioły jego pastorału. Ukośna byłaby także linia, która łączyłaby dłonie świętego.

Dostępna jest część treści. Chcesz więcej? Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.

« 1 »
oceń artykuł Pobieranie..

Leszek Śliwa

Zastępca sekretarza redakcji „Gościa Niedzielnego”

Prowadzi stałą rubrykę, w której analizuje malarstwo religijne. Ukończył historię oraz kulturoznawstwo (specjalizacja filmoznawcza) na Uniwersytecie Śląskim. Przez rok uczył historii w liceum. Przez 10 lat pracował w „Gazecie Wyborczej”, najpierw jako dziennikarz sportowy, a potem jako kierownik działu kultury w oddziale katowickim. W „Gościu Niedzielnym” pracuje od 2002 r. Autor książki poświęconej papieżowi Franciszkowi „Franciszek. Papież z końca świata” oraz książki „Jezus. Opowieść na płótnach wielkich mistrzów”, także współautor dwóch innych książek poświęconych malarstwu i kilku tomów „Piłkarskiej Encyklopedii Fuji”. Jego obszar specjalizacji to historia, historia sztuki, dawna broń, film, sport oraz wszystko, co jest związane z Hiszpanią.

Kontakt:
leszek.sliwa@gosc.pl
Więcej artykułów Leszka Śliwy