Nowy Numer 16/2024 Archiwum

Podsłuchiwali Jana XXIII

Tygodnik „Spiegel” ujawnił tajną notatkę sporządzoną przez zachodnioniemiecki wywiad BND na temat konsekwencji dla Europy Zachodniej polityki wschodniej papieża Jana XXIII oraz jego reform soborowych.

Dokument powstał na bazie informacji operacyjnych, zdobytych w wyniku podsłuchów oraz materiałów analitycznych, pochodzących z różnych źródeł.

Przy sporządzeniu notatki służby zachodnioniemieckie dysponowały materiałem z podsłuchu rozmowy Jana XXIII z greckokatolickim metropolitą Lwowa abp. Josyfem Slipyjem. Rozmowa odbyła się w kwietniu 1963 r. Slipyj od 1945 r. był więźniem stalinowskim, nieugiętym świadkiem wiary. Został wypuszczony z sowieckich łagrów po interwencji Jana XXIII, który wynegocjował zwolnienie ukraińskiego hierarchy u sowieckiego przywódcy Nikity Chruszczowa. Rozmowa papieża ze Slipyjem  prowadzona była w Ogrodach Watykańskich, a mimo tego służby zdołały ją podsłuchać. Dotyczyła kierunków polityki wschodniej Jana XXIII oraz papieskiego zamiaru nadaniu Slipyjowi godności kardynalskiej. 

BND na podstawie swoich analiz oraz materiałów gromadzonych na całym świecie w notatce zwraca uwagę, że reformy kościelne Jana XXIII w sensie politycznym wspierają lewicę. W efekcie mogą doprowadzić do zwycięstwa partii lewicowych w takich krajach, jak Francja czy Włochy. Gdyby do tego doszło, w opinii BND, miałoby to negatywny wpływ na sytuację ludzi wierzących w Bloku Wschodnim. Lewica bowiem nie stawiałaby twardo kwestii praw człowieka oraz wolności religii podczas negocjacji z Moskwą.

Dokument nie jest kompletny, ale i tak interesujący. Zarówno ze względu na jego treść, jak i fakt, że pokazuje działania operacyjne zachodnich wywiadów wobec Watykanu. W ostatnich latach ujawnionych zostało wiele dokumentów operacyjnych wywiadów komunistycznych, m.in. enerdowskiego I Zarządu Głównego  Stasi, peerelowskiego I Departamentu MSW, czy czechosłowackiej StB, a nawet niektóre materiały I Zarządu Głównego KGB. Natomiast nie są szerzej znane materiały wywiadów państw zachodnich, które także prowadziły działania operacyjne wobec Watykanu.

« 1 »

Andrzej Grajewski

Dziennikarz „Gościa Niedzielnego”, kierownik działu „Świat”

Doktor nauk politycznych, historyk. W redakcji „Gościa” pracuje od czerwca 1981. W latach 80. był działaczem podziemnych struktur „Solidarności” na Podbeskidziu. Jest autorem wielu publikacji książkowych, w tym: „Agca nie był sam”, „Trudne pojednanie. Stosunki czesko-niemieckie 1989–1999”, „Kompleks Judasza. Kościół zraniony. Chrześcijanie w Europie Środkowo-Wschodniej między oporem a kolaboracją”, „Wygnanie”. Odznaczony Krzyżem Pro Ecclesia et Pontifice, Krzyżem Wolności i Solidarności, Odznaką Honorową Bene Merito. Jego obszar specjalizacji to najnowsza historia Polski i Europy Środkowo-Wschodniej, historia Kościoła, Stolica Apostolska i jej aktywność w świecie współczesnym.

Kontakt:
andrzej.grajewski@gosc.pl
Więcej artykułów Andrzeja Grajewskiego