Żyło pokolenie straszliwie zranione przez wojnę, wszędzie widniały ślady zniszczeń, a pamięć o zabitych i zamordowanych była wciąż żywa. Polska i RFN należały do wrogich obozów, nie utrzymywały ze sobą relacji dyplomatycznych. Bonn nie uznawało naszych granic zachodnich, a silne i wpływowe środowiska ziomkowskie podnosiły przy każdej okazji „prawo do stron ojczystych”, jako nadrzędną zasadę niemieckiej polityki. Niemcy jako naród nie poczuwali się do winy, gdyż według obowiązującej wówczas wersji historii za zbrodnie III Rzeszy odpowiadał wyłącznie Hitler i krąg jego najbliższych współpracowników. Niemieccy biskupi w listach pasterskich oceniających przeszłość pisali o „zbrodniach niegdysiejszych decydentów rządzących w minionym okresie”. Pielęgnowano natomiast ból wypędzonych, których na początku lat 60. mieszkało w RFN ponad 8 mln, dobrze zorganizowanych i mających istotne znaczenie polityczne. Nastroje antypolskie były powszechne. „Antysemityzm został u nas prawnie zakazany, tym bujniej rozplenia się antypolonizm” – pisał w 1965 r. przyjaciel Polski, ks. prałat Helmut Holzapfel. Ten stan rzeczy zaczął się zmieniać po drugim procesie oświęcimskim. We Frankfurcie nad Menem sądzono 18 członków załogi KL Auschwitz. Zeznania Polaków, byłych więźniów, były szeroko komentowane w niemieckich mediach i budowały nowy dla Niemców obraz okupacji w Polsce.