„Zagłada. Niezakończona historia Holocaustu” – książka o tym, że wychodzenie z obozu to wielopokoleniowy proces

Boję się takich książek, bo nie wiem, czy jest tu słabej jakości prowokacja, czy jednak uczciwa dyskusja. Na szczęście „Zagłada” Dana Stone'a to rzetelna praca historyczna. Napisana z charakterem, w sposób bardzo dynamiczny, co oznacza, że miejscami prowokuje do dyskusji.

Najgorsze, co może nas spotkać – przekonuje autor – to przeświadczenie, że temat Zagłady mamy już za sobą. Że wszystko zostało już zbadane, a temat odłożony na historyczną półkę. Stone opisuje główne punkty Holocaustu, a na ich tle pokazuje tematy, które wymagają dalszego zastanowienia. Jednym z nich jest kwestia odpowiedniego nazewnictwa. I tak na przykład autor pisze, że choć niemieccy i austriaccy naziści mordowali Żydów, to jednocześnie ofiarami byli także Romowie, radzieccy jeńcy wojenni, osoby z niepełnosprawnościami czy pacjenci szpitali psychiatrycznych. Traktowanie ich wszystkich jako ofiary Holokaustu, jest – jak podkreśla Stone – niedźwiedzią przysługą: „Naziści prześladowali bowiem te grupy z różnych powodów, których sobie nie uświadomimy, jeśli zestawimy je wszystkie razem”. Podobnie kwestionuje słowo „wyzwolenie” opisujące dotarcie wojsk radzieckich, brytyjskich i amerykańskich do obozów koncentracyjnych. Termin „wyzwolenie”, jak przekonuje autor, jest zbyt pozytywny, sugeruje szczęśliwe zakończenie, zupełnie jakby za dotknięciem czarodziejskiej różdżki zakończyło się piekło Holocaustu. Z obozów koncentracyjnych nie można tak po prostu „wyjść” – to wieloletni, a nawet jak wskazują współczesne badania, wielopokoleniowy proces „wychodzenia z Holocaustu” w postaci traum, chorób psychicznych, nieuświadomionych lęków. Dlatego też o dzieciach i wnukach więźniów obozów mówi się jako o drugim i trzecim pokoleniu Holocaustu.

oceń artykuł