Ożywianie historii

Dariusz Gawin w głośnym eseju „Warszawa 1944: oślepiający blask wolności”, który otwiera książkę, patrzy na tragedię powstania warszawskiego z perspektywy filozofii polityki. Dla autora Blasku i goryczy wolności powstańcza Warszawa to ucieleśnienie antycznej wspólnoty politycznej, w której obywatele-żołnierze podejmują walkę z śmiertelnym wrogiem.

To III Rzeczpospolita, która przez dwa miesiące dawała poczucie absolutnej wolności. Z realistycznego punktu widzenia była czymś absurdalnym i z góry skazanym na klęskę. Gawin proponuje wyjście poza spór romantyków z realistami i proponuje zupełnie świeżą, nowatorską interpretację tego wydarzenia. Identyczną perspektywę przyjmuje autor w przypadku opisu mitu Marca 1968 r., wydarzenia Solidarności, obrachunków inteligencji z własną przeszłością i obecną tożsamością, czy pisząc o polityce historycznej i patriotyzmie.

Ta książka jest napisana przez inteligenta o inteligencji i dla inteligencji. Tej samej, której śmierć ogłosiła większość socjologów i ideologów. Przy czym nie jest to w żadnym wypadku książka hermetyczna, może ją czytać właściwie każdy. Pisana żywym językiem, z wielkim znawstwem i ogromną erudycją, oddaje największe dylematy ludzi, którzy nie traktują otaczającej ich rzeczywistości w sposób bezkrytyczny.

Eseistyka Gawina ma tę zaletę, że dawno wygasłe spory, czy wydarzenia, na temat których powiedziano już wszystko, odzyskują w niej swój blask i stają się ważne dla kolejnego pokolenia ludzi nieobojętnych i niepokornych. Warto ją czytać, bo to pisarstwo najwyższej próby.