Nowy numer 13/2024 Archiwum

Nawrócenie na talerzu

Jan Bogaert, "Nawrócenie Szawła", majolika, 1550, Rijksmuseum, Amsterdam

Scena z Pisma Świętego przedstawiona na talerzu – czy to przypadkiem nie profanacja? Nie, to dowód na wkraczanie sztuki sakralnej do prywatnych mieszkań. Ludzie średniowiecza mieli kontakt z artystycznymi wizerunkami, przedstawiającymi Boga i świętych tylko w miejscach publicznych, zwłaszcza w kościołach.

Pod koniec tej epoki w zamożnych krajach europejskich, takich jak Niderlandy (dzisiejsza Belgia, Holandia i Luksemburg), bogaci mieszczanie coraz częściej zamawiali jednak u artystów kameralne, pobożne dzieła, które miały dekorować ich prywatne mieszkania. Były to zwykle niewielkie obrazy, ale także rzeźbione ołtarzyki, figurki i… ceramika.

Talerz, na którym Jan Bogaert przedstawił nawrócenie św. Pawła, nie był przeznaczony do spożywania posiłków. Wisiał na ścianie, jak obraz. To jeden z nielicznych zachowanych na północ od Alp przykładów majoliki – popularnego we Włoszech i Hiszpanii fajansu dekorowanego wielobarwną polewą ołowiowo-cynową. Ten kosztowny przedmiot musiał należeć do kogoś bogatego.

W niebieskawej tonacji rozpoznajemy opisaną w Dziejach Apostolskich dramatyczną scenę, jaka rozegrała się na drodze do Damaszku. Prześladujący chrześcijan Szaweł z Tarsu jechał właśnie do tego miasta. Po drodze „olśniła go nagle światłość z nieba. A gdy upadł na ziemię, usłyszał głos, który mówił: Szawle, Szawle, dlaczego Mnie prześladujesz?” (Dz 9,1–6).

Szaweł leży na ziemi koło swojego konia, podtrzymywanego przez służącego. Przerażeni członkowie orszaku przyszłego Apostoła Narodów zasłaniają się tarczami przed jasnością bijącą z nieba. Boga widzimy u góry, w asyście aniołów.

Dostępna jest część treści. Chcesz więcej? Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.

« 1 »
oceń artykuł Pobieranie..

Leszek Śliwa

Zastępca sekretarza redakcji „Gościa Niedzielnego”

Prowadzi stałą rubrykę, w której analizuje malarstwo religijne. Ukończył historię oraz kulturoznawstwo (specjalizacja filmoznawcza) na Uniwersytecie Śląskim. Przez rok uczył historii w liceum. Przez 10 lat pracował w „Gazecie Wyborczej”, najpierw jako dziennikarz sportowy, a potem jako kierownik działu kultury w oddziale katowickim. W „Gościu Niedzielnym” pracuje od 2002 r. Autor książki poświęconej papieżowi Franciszkowi „Franciszek. Papież z końca świata” oraz książki „Jezus. Opowieść na płótnach wielkich mistrzów”, także współautor dwóch innych książek poświęconych malarstwu i kilku tomów „Piłkarskiej Encyklopedii Fuji”. Jego obszar specjalizacji to historia, historia sztuki, dawna broń, film, sport oraz wszystko, co jest związane z Hiszpanią.

Kontakt:
leszek.sliwa@gosc.pl
Więcej artykułów Leszka Śliwy