Cud Krzyża

Matka cesarza Konstantyna Wielkiego, głęboko wierząca chrześcijanka, św. Helena, postanowiła odnaleźć krzyż, na którym zmarł Chrystus. W 326 roku przyjechała do Jerozolimy. Jeden z Żydów wskazał jej miejsce męki Zbawiciela: górę Golgotę. Cesarzowa wynajęła robotników i kazała im kopać w ziemi. Wkrótce łopaty natrafiły na coś twardego. Spod ziemi wykopano trzy krzyże.

Wciąż jednak nie było wiadomo, na którym z tych krzyży skonał Chrystus. Pod nadzorem św. Heleny dotykano drzewem krzyża ciężko chorego człowieka. Po dotknięciu krzyżem Chrystusowym nagle wyzdrowiał.

Święta Helena część relikwii zostawiła w Jerozolimie, a część zabrała ze sobą. Jej syn, cesarz, umieścił znak krzyża na sztandarach swych wojsk.

Na ścianach kościoła św. Franciszka we włoskim mieście Arezzo Piero della Francesca w cyklu fresków przedstawił całą historię odkrycia. Na powiększonym fragmencie po prawej stronie widzimy wyciąganie krzyży spod ziemi. Św. Helena stoi z lewej strony, ubrana w czarną suknię. W tle widać panoramę Jerozolimy, która w rzeczywistości jest panoramą piętnastowiecznego Arezzo.

Na pozostałych dwóch fragmentach malowidła artysta przedstawił cud dokonany za sprawą krzyża. Św. Helena i towarzyszące jej damy dworu padły na kolana na widok uzdrowienia umierającego.
Wszystko to dzieje się na tle świątyni Wenus, którą na początku II wieku kazał wybudować na Golgocie cesarz Hadrian.