Chwila postoju

Jan Paweł II cztery lata przed śmiercią, mocno już schorowany, silnym uściskiem przytrzymuje przyszłego papieża Franciszka. Ten zaś cztery lata później w procesie beatyfikacyjnym papieża Polaka zwróci uwagę na siłę i intensywność jego modlitwy oraz na to, że to właśnie Jan Paweł II nauczył nas, nie ukrywając się przed nikim, cierpieć i umierać. Myślę o tej fotografii nie tylko z powodu premiery książki „Święty Jan Paweł Wielki”, w której Franciszek dzieli się z księdzem Luigim Epicoco refleksją o Janie Pawle II. Myślę o niej również z powodu zakończonego niedawno w Rzymie kongresu „Bogactwo wielu lat” poświęconego duszpasterstwu seniorów, o którym piszemy w tym numerze „Gościa” (ss. 16–19). Prawie niewidoczna twarz sędziwego Jana Pawła II wykrzywiona jest bólem. Kardynał Bergoglio patrzy w nią z nadzieją. Scena ta, moim zdaniem, oddaje idealnie, czym naprawdę jest starość.

Pisać o starości nie jest dzisiaj łatwo. Zgadzam się z obecnym na kongresie w Rzymie ks. Romanem Chromym, sekretarzem Komisji Duszpasterstwa Konferencji Episkopatu Polski, który stwierdził w rozmowie z „Gościem Niedzielnym”, iż rzeczywistość jest brutalna, bo zmiany następujące na poziomie ekonomicznym, kulturowym, społecznym wskazują, że młode pokolenie podejmuje próbę zerwania z przeszłością. A jeśli z przeszłością, z tradycją, to także ze starszym pokoleniem. Tak, współczesnemu światu daleko do czasów, w których starość otaczano szacunkiem. Tymczasem, jak stwierdził podczas kongresu papież Franciszek, rola starszych osób w społeczeństwie i Kościele jest nie do zastąpienia, co więcej, zarówno starzy, jak i młodzi są „przyszłością Kościoła”. Szkoda, że tak mało się o tym dzisiaj mówi. Takie czasy, taki świat. Zdaniem antropologów doświadczenie życiowe starszego pokolenia jest poważane przede wszystkim w społeczeństwach stabilnych kulturowo i strukturalnie, takich, których tempo przemian jest niewielkie. Czy nie lepiej byłoby zwolnić, zatrzymać się, odczekać, pomyśleć? Dać sobie chwilę postoju?

Julia Hartwig napisała kiedyś wiersz pod takim tytułem: „Chwila postoju”. Padły w nim słowa: „Zaczynamy się starzeć i każdy z nas przypomina sobie teraz, że miał matkę, ojca i rodzeństwo. I że ma dwie nogi, podobnie jak wróbel i kawka i umysł na miarę tego, czego dokonał, talent na miarę tego, co roztrwonił”. Nie rozumiałem kiedyś tych słów, odnoszę wrażenie, że z upływem lat rozumiem je coraz bardziej. Póki możemy chodzić, nie doceniamy faktu posiadania nóg. Póki żyje ojciec, matka, siostra i brat, również ich obecność traktujemy jako coś oczywistego. Z dnia na dzień jednak to, co oczywiste, przestaje być takie, człowiek zaczyna być wdzięczny za wszystko, czego w życiu doświadczył. Nawet za talent, który często trwonił. Pewnie dlatego chwila postoju należy się każdemu. Choćby po to, żeby zrozumieć, co się marnotrawi.•