Dawniej częściej wytwarzany w gospodarstwach domowych gościł na stołach jako niezastąpiony składnik potraw i środek gospodarczy. Dzisiaj, nieco zapomniany, wraca do łask. Sztuka octowania nie jest skomplikowana, za to wciągająca i niedroga. Korzyści stosowania tzw. żywych octów jest wiele, warto więc spróbować.

Jak powstaje?

Do przygotowania octu można używać warzyw, owoców i ziół. Powstaje w wyniku fermentacji octowej alkoholu. Zawiera bakterie bardzo pożyteczne dla naszego organizmu. W zależności od tego, z jakiego surowca jest zrobiony, poza smakiem, zapachem i kolorem zawiera związki aktywne z roślin użytych do jego produkcji. Octy przechowywane w czystych słoikach czy butelkach nie potrzebują pasteryzacji ani specjalnych warunków. Mogą stać na półce w spiżarce lub w zwykłej szafce kuchennej. Co więcej, nie mają terminu ważności. Z czasem nabierają wyrazistego smaku i mogą być używane przez wiele lat. We Włoszech zdarza się, że para młoda w prezencie ślubnym otrzymuje kilkudziesięcioletni ocet domowej produkcji, który na rynku może kosztować niemałą sumę.

Wykorzystanie

Octy domowej produkcji są różne – od bardzo intensywnych po delikatne, od słodkawych lub kwaskowatych po bardzo gorzkie. Dzięki temu mogą być oryginalnym składnikiem dressingów używanych do sałatek. Wystarczy łyżkę octu domowego wymieszać z przyprawami, miodem i oliwą tłoczoną na zimno. Tak doprawiona sałatka w zależności od octu może przybierać różne smaki. Podobnie wygląda z doprawianiem sosów, zapraw mięsnych czy marynat. Inny rodzaj octu to każdorazowo inny smak potrawy. Ocet można przygotować praktycznie ze wszystkich jadalnych ziół, kwiatów, owoców i jarzyn, otwiera się zatem przed nami nieskończenie wiele smaków i kombinacji. Ponadto ocet rozcieńczony z wodą jest świetnym naturalnym tonikiem do twarzy lub produktem do płukania włosów. Rozrobiony w proporcjach: łyżka na szklankę wody ożywi naszą skórę i może pomóc w leczeniu trądziku czy innych zmian skórnych na twarzy i całym ciele. Zrobiony z odpowiednich roślin (skrzyp, pokrzywa) pomaga w pielęgnacji włosów. Płukanka stosowana po umyciu nadaje im połysk i odżywia. Należy jednak pamiętać, aby unikać roślin, na które jesteśmy uczuleni. Ocet rozcieńczony z wodą może też zastąpić płyn do higieny intymnej czy służyć jako środek na ukąszenia komarów. Niektórzy zalecają też wypijanie szklanki wody z dodatkiem jednej łyżeczki octu na czczo. Taki napój ma przywracać florę bakteryjną w organizmie oraz wspomagać trawienie. Ale nie tylko. Woda z dodatkiem łyżeczki octu smakowego jest smaczną i orzeźwiającą lemoniadą. Przy leczeniu schorzeń skórnych stóp (grzybicy) moczenie nóg w wodzie z dodatkiem octu (np. z wrotyczu) przyspiesza gojenie.

– Wiele octów ma szerokie zastosowanie przy pozbywaniu się owadów i innych niechcianych sublokatorów w naszej kuchni, szafie czy innych pomieszczeniach. Ocet z wrotyczu pomaga pozbyć się moli – mówi Justyna Pargieła, ziołoznawca i fitoterapeutka. – Wystarczy namoczoną w wodzie z octem szmatką przetrzeć szafki i problem powinien zniknąć. Wymieszany z naturalnym olejem w odpowiednich proporcjach jest naturalną emulsją na wszy (1/3 octu z dodatkiem 2/3 oleju) – dodaje. Ma też właściwości zbijające gorączkę.

GN 17/2019 DODANE 25.04.2019 AKTUALIZACJA 04.11.2021

Ocet jabłkowy

Przepis na ocet z jabłek można potraktować jako bazę do eksperymentowania z innymi surowcami, jak zioła, owoce, warzywa, kwiaty. 

Cytrynowy do sprzątania

Bardzo przydatny w domu jest ocet zrobiony z cytryn. Jeśli będziemy go używać w celach gospodarczych, do jego przygotowania można użyć zwykłych sklepowych cytryn lub samych skórek wcześniej wyszorowanych pod bieżącą wodą. Można go stosować do wycierania blatów, czyszczenia zakamienionych baterii łazienkowych, odkażania powierzchni łazienkowych i kuchennych. Dobrze sprawdzi się też jako odkamieniacz czajników elektrycznych. Może być również dodawany do zmywarek zamiast płynu nabłyszczającego czy jako substancja pomagająca pozbyć się przykrych zapachów w zmywarce i innych urządzeniach (lodówka, kosz na śmieci).

Ocet domowy jest dużo delikatniejszy niż spirytusowy. Zawiera zazwyczaj od 3 do 5 proc. kwasu octowego. Przy sprzątaniu należy jednak unikać przecierania wodą z octem powierzchni z kamienia naturalnego i drewna bądź olejowanych (np. podłogi, blaty, meble). •

Właściwości niektórych roślin, z których tworzy się ocet:

Kwiat czarnego bzu – poprawia odporność, zbija gorączkę, gasi pragnienie. Czerwona porzeczka – zmniejsza bóle menstruacyjne, zwalcza trądzik i poprawia kondycję tłustej cery z tendencjami do wyprysków, kontroluje cukier i cholesterol. Śliwka – poprawia trawienie i perystaltykę jelit, działa antyoksydacyjnie, przeciwnowotworowo i przeciwmiażdżycowo. Kwiat forsycji – źródło witaminy C, poprawia stan naczyń krwionośnych i skóry.