Mamy trzy rodzaje totalitaryzmów: komunistyczny, faszystowski i lewicowo-liberalny. Jedną z ich wspólnych cech jest tłumaczenie świata poprzez jakieś konieczności dziejowe. A wolność to w gruncie rzeczy uświadomiona konieczność. Wielu – wydawałoby się – rozgarniętych ludzi uwierzyło, że komunizm to nieunikniona przyszłość. I nie ma co przeciwko niemu wierzgać, ale trzeba jakoś płynąć z głównym nurtem. Wybitni poeci niekoniecznie ze strachu pisali poematy na cześć wodzów nowego świata.