Episcopalia i pamiątki

Pierwszy z nich to tzw. Acta Officialia i Episcopalia Archidiecezji Krakowskiej. W ramach zakończonego właśnie kolejnego etapu przedsięwzięcia pod hasłem „Konserwacja archiwaliów ze zbiorów Archiwum Kurii Metropolitalnej” przeprowadzono konserwację 45 tomów akt z lat 1410–1797.

– To rękopisy w historycznych oprawach, powstające na przestrzeni czterech wieków, począwszy od XV, w kancelarii arcybiskupów krakowskich. Są tam informacje na temat administrowania diecezją, akty prawne wynikające z władzy administracyjnej i sądowej biskupów krakowskich, władzy książęcej, a także kopie pism skierowanych do biskupa i wychodzących z kancelarii biskupiej – wyjaśnia ks. prof. Jacek Urban, dyrektor Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie.

Drugi zbiór to „Pamiątki po biskupach krakowskich”, czyli m.in. dokumenty pergaminowe i papierowe, zdjęcia, pocztówki, albumy, księgi, pamiątki osobiste. To głównie dary przekazywane kolejnym biskupom. Wszystkie są świadectwem wydarzeń ważnych dla historii poszczególnych parafii i wspólnot oraz dla historii Kościoła krakowskiego i historii Polski. Niekiedy są nawet jedynym źródłem wiedzy dla badaczy historii państwa i Kościoła.

Wśród pamiątek, które poddano konserwacji, są m.in. trzy starodruki należące w przeszłości do kard. Adama Sapiehy. Najcenniejszym z nich jest mszał odnaleziony przez Sapiehę w zbiorach kościoła Mariackiego. Do dzisiaj nie wiadomo, jak się tam znalazł, został bowiem zamówiony w 1532 r. w Wenecji dla kościoła katedralnego na Wawelu. W czasie konserwacji archiwaliów, w ramach projektu finansowanego przez kurię i Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, zabezpieczono też liczący 147 pozycji zbiór akt katyńskich.

Nadwyrężone nie tyle zębem czasu, co licznymi „wędrówkami” akta były wystawiane w wielu miastach Polski. Do niedawna przechowywano je też w drewnianej szafie. Obecnie zostały przeniesione do nowej, metalowej, w której są wentylacja i odpowiednia dla nich temperatura. Tam czekają na konserwację. Ks. prof. Jacek Urban ma nadzieję, że niebawem do niej dojdzie. Liczy bowiem na kontynuację trwającej już kilka lat współpracy archiwum z resortem kultury.

To nie wszystko. W grudniu 2013 r. zakończyła się także konserwacja 22 obiektów rękopiśmiennych – należących do najstarszych polskich archiwaliów i znajdujących się w Archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej – 2 kopiariuszy i 20 dokumentów pergaminowych z lat 1307–1649. Kopiariusze to zebrane w jednej księdze średniowieczne kopie różnych dokumentów – papieskich, królewskich, biskupich, dotyczące przywilejów i statusu prawnego krakowskiej kapituły katedralnej oraz kościoła na Wawelu. Z kolei dokumenty należą do zbioru 1200 najcenniejszych pergaminowych dyplomów rękopiśmiennych przechowywanych w Archiwum Kapitulnym i datowanych na okres między 1166 a 1850 rokiem. Wszystkie pochodzą z polskiej kancelarii królewskiej lub biskupiej i wiążą się z historią katedry oraz wawelskiego wzgórza. W ramach projektu konserwacji archiwaliów ze zbiorów krakowskiej kurii udało się już w sumie uratować 501 zabytkowych obiektów oraz 57 metrów bieżących historycznych akt.