Nowy numer 15/2024 Archiwum

Chemia w piaskownicy

Tegoroczna Nagroda Nobla z chemii przypadła trzem naukowcom pracującym w USA, Martinowi Karplusowi, Michalowi Levittowi i Ariehowi Warschelowi za badania nad "wielkoskalowymi modelami złożonych systemów chemicznych". O co chodzi?

Choć od wielu lat, od wielu dziesięcioleci, naukowcy starają się stworzyć „teorię wszystkiego”, na razie nic z tego nie wychodzi. W efekcie nie da się opisać całego wszechświata przysłowiowym jednym wzorem. Do opisu procesów zachodzących w mikroskali najodpowiedniejszy jest język fizyki kwantowej, z kolei nauka klasyczna (newtonowska) nadaje się do opisu większych układów. To trochę tak jak próbować całościowo opisać pustynię. By zobaczyć ją w całości, trzeba się wznieść nad nią samolotem, ale wtedy nie da się niczego powiedzieć o pojedynczych ziarenkach piasku. No chyba, że weźmiemy lupę i zaczniemy się im przyglądać, ale wtedy nie powiemy nic np. o wielkości całej pustyni. Albo jedno albo drugie. Dla naukowców ta dwoistość jest sporym problemem. Dla chemików szczególnie. Tegorocznym laureatom Nagrody Nobla udało się stworzyć jednolity opis, który jest od kilkudziesięciu lat wykorzystywany w modelowaniu reakcji chemicznych.

Dzięki tym modelom można teoretycznie opisywać to, co dzieje się w praktyce. A to kwestia kluczowa dla całej współczesnej chemii. Reakcje chemiczne zachodzą bardzo szybko, a to powoduje, że nie da się ich śledzić eksperymentalnie. Klasyczne podejście do tematu nie wystarczało. Z kolei kwantowe było kłopotliwe, bo wymagało ogromnych komputerów. Takich, których jeszcze nikomu nie udało się stworzyć. Dzięki pracom tegorocznych noblistów można i mieć ciastko, i zjeść ciastko.

« 1 »
oceń artykuł Pobieranie..

Tomasz Rożek

Kierownik działu „Nauka”

Doktor fizyki, dziennikarz naukowy. Nad doktoratem pracował w instytucie Forschungszentrum w Jülich. Uznany za najlepszego popularyzatora nauki wśród dziennikarzy w 2008 roku (przez PAP i Ministerstwo Nauki). Autor naukowych felietonów radiowych, a także koncepcji i scenariusza programu „Kawiarnia Naukowa” w TVP Kultura oraz jego prowadzący. Założyciel Stowarzyszenia Śląska Kawiarnia Naukowa. Współpracował z dziennikami, tygodnikami i miesięcznikami ogólnopolskimi, jak „Focus”, „Wiedza i Życie”, „National National Geographic”, „Wprost”, „Przekrój”, „Gazeta Wyborcza”, „Życie”, „Dziennik Zachodni”, „Rzeczpospolita”. Od marca 2016 do grudnia 2018 prowadził telewizyjny program „Sonda 2”. Jest autorem książek popularno-naukowych: „Nauka − po prostu. Wywiady z wybitnymi”, „Nauka – to lubię. Od ziarnka piasku do gwiazd”, „Kosmos”, „Człowiek”. Prowadzi również popularno-naukowego vbloga „Nauka. To lubię”. Jego obszar specjalizacji to nauki ścisłe (szczególnie fizyka, w tym fizyka jądrowa), nowoczesne technologie, zmiany klimatyczne.

Kontakt:
tomasz.rozek@gosc.pl
Więcej artykułów Tomasza Rożka