Cedry już się nie zielenią

– Jeśli najlepszym specjalistą z danej dziedziny w jakiejś miejscowości jest chrześcijanin, to ani druz, ani muzułmanin nie pójdą do niego, tylko do swojego. I odwrotnie, chrześcijanie również dbają o swoich, a druzowie o swoich – mówi dr Grysa. Napięcia między muzułmanami a chrześcijanami mają też źródła w skomplikowanej sytuacji politycznej, narosłej zwłaszcza w latach 70. XX wieku. To wtedy rosła liczba palestyńskich bojowników, którzy z terytorium Libanu chcieli prowadzić wojnę z Izraelem. W wyniku narastających antagonizmów doszło do wielu starć Palestyńczyków z tworzonymi przez chrześcijan Falangami Libańskimi. Konflikt de facto spowodował włączenie się do niego Izraela i Syrii. Sojusze zmieniały się nieustannie, Syria raz wspierała chrześcijan, raz palestyńskich muzułmanów. Efektem wciągnięcia Syrii w wojnę domową była syryjska okupacja Libanu po zakończeniu walk.

Z kolei zabójstwo w 2005 r. byłego premiera Rafica Hariri, doprowadziło do tzw. cedrowej rewolucji, dzięki której wojska syryjskie opuściły Liban. I dziś główny konflikt polityczny rozgrywa się już nie na linii chrześcijanie–muzułmanie, ale na linii sunnici–szyici. Ci pierwsi, przeciwnicy syryjskiego reżimu, wspierają bojówki walczące z prezydentem Syrii Baszarem Al-Assadem. I domagają się śledztwa w sprawie zabójstwa premiera Hariri. Z kolei szyici, reprezentowani głównie przez Hezbollah, robią wszystko, by śledztwo nie doszło do skutku. Otwarcie wspierają Al-Assada i syryjski reżim wojskowy alawitów. Gdzie ta Szwajcaria? Czy w takiej sytuacji papieska wizyta jest dobrym pomysłem? Zdaniem Ralpha Ghabdana, pochodzącego z Libanu eksperta ds. Bliskiego Wschodu, sytuacja polityczna Libanu nie będzie odgrywała większej roli w czasie pielgrzymki papieża. „Podczas wizyty Jana Pawła II w 1997 r. wiele partii liczyło na to, że stanie się ona m.in. aktem sprzeciwu wobec syryjskiej okupacji. Lecz obecnie niechrześcijanie mało interesują się sytuacją chrześcijan, a także jest im obojętne czy Syryjczycy pozostaną, czy opuszczą kraj” – mówił niedawno w rozmowie z Radiem Watykańskim.

Uważa też, że chrześcijanie, którzy dawniej stanowili ponad 50 proc. libańskiego społeczeństwa, nie mają już szansy, nawet gdyby wrócili z diaspory, co jest raczej wykluczone, stać się na nowo większością. Sami chrześcijanie czekają na tę wizytę przede wszystkim ze względów religijnych. Ich zaangażowanie w liturgię, śpiew i dyskusje widziałem na Cyprze, gdzie przyjechali z Libanu ze swoimi duchowymi zwierzchnikami. Teraz mają nadzieję, że pielgrzymka pozwoli umocnić wiszący na włosku pokój. Kiedyś zgodna koegzystencja różnych grup religijnych sprawiła, że gospodarka Libanu miała się świetnie, przez co kraj nazwano nawet „Szwajcarią Bliskiego Wschodu”. Dziś to już przeszłość, głównie w wyniku wyniszczającej wojny domowej. „Liban już się nie zieleni, obumiera”, czytamy u proroka Izajasza. Ani maronici, ani zapewne większość muzułmanów nie chciałaby, żeby to proroctwo stało się ponownie aktualne.