Nowy numer 13/2024 Archiwum

Porządkowanie estońskiego domu

Trudno zrozumieć emocje, które eksplodowały przy próbie usunięcia pomnika sowieckich żołnierzy z centrum Tallina, bez znajomości historii Estonii.

Przez wieki była częścią Inflant, o które od XVI wieku walczyły Rzeczpospolita, Szwecja oraz Rosja. To ona ostatecznie wyszła z tych wojen zwycięsko. Estonia powstała dopiero w lutym 1918 r., a niepodległość obroniła w krwawej wojnie z bolszewikami. Pakt Ribbentrop–Mołotow był rozbiorem Polski, likwidował także suwerenność państw bałtyckich. Od października 1939 r.

Estonia była okupowana przez Armię Czerwoną. Represje uderzyły prawie w każdą estońską rodzinę, dlatego wejście Niemców w czerwcu 1941 r. przyjęto w tym kraju z radością. Okupacja niemiecka przyniosła jednak dalsze ofiary, przede wszystkim wśród estońskich Żydów. Po wojnie władze sowieckie deportowały z radzieckiej Estonii ponad 100 tys. ludzi – całą elitę małego, milionowego narodu.

Kolejne pokolenia poddano rusyfikacji, osiedlono także dziesiątki tysięcy Rosjan. Przyjeżdżali chętnie, gdyż poziom życia był tam najwyższy w całym ZSRR. Dzisiaj Rosjanie stanowią ogromny problem dla małego państwa, które suwerenność odzyskało dopiero w sierpniu 1991 r. Stanowią ponad 25 proc. ok. 1,1 mln ludności kraju. Spór o pomnik jest w istocie sporem o prawo Estończyków do bycia gospodarzami w swoim domu.

Dostępna jest część treści. Chcesz więcej? Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.

« 1 »
oceń artykuł Pobieranie..

Andrzej Grajewski

Dziennikarz „Gościa Niedzielnego”, kierownik działu „Świat”

Doktor nauk politycznych, historyk. W redakcji „Gościa” pracuje od czerwca 1981. W latach 80. był działaczem podziemnych struktur „Solidarności” na Podbeskidziu. Jest autorem wielu publikacji książkowych, w tym: „Agca nie był sam”, „Trudne pojednanie. Stosunki czesko-niemieckie 1989–1999”, „Kompleks Judasza. Kościół zraniony. Chrześcijanie w Europie Środkowo-Wschodniej między oporem a kolaboracją”, „Wygnanie”. Odznaczony Krzyżem Pro Ecclesia et Pontifice, Krzyżem Wolności i Solidarności, Odznaką Honorową Bene Merito. Jego obszar specjalizacji to najnowsza historia Polski i Europy Środkowo-Wschodniej, historia Kościoła, Stolica Apostolska i jej aktywność w świecie współczesnym.

Kontakt:
andrzej.grajewski@gosc.pl
Więcej artykułów Andrzeja Grajewskiego