Piotr Legutko: Pierwszy tom „Dziejów Polski” ukazał się 11 lat temu, właśnie trafia do czytelników tom siódmy. Może nie jesteśmy w stanie powiedzieć, kiedy ukaże się tom ostatni oraz ile ich będzie, ale na pewno jest to opus magnum prof. Andrzeja Nowaka.

prof. Andrzej Nowak: Nie wystarczy mi lat życia, po ludzku sądząc, żeby cokolwiek większego napisać. W tym sensie zgadzam się z tą miłą sugestią, że to jest dzieło największe na skalę moich możliwości. I raczej dość stanowczo już planuję, jeżeli można cokolwiek stanowczo planować, że tomów będzie dwanaście, nie więcej. Będę się starał spieszyć, skracać, na ile mi pozwolą moje szare komórki i Opatrzność, żeby zdążyć najpóźniej, jak Bóg da, przed 75. rokiem życia.

Posłużę się inną definicją terminu opus magnum. W alchemii jest to przekształcenie w złoto metali nieszlachetnych. Czy zgadzasz się z opinią, że potrafisz nawet bardzo nieszlachetne rzeczy z naszej historii zamieniać w złoto?

Raczej staram się znajdować ten szlachetny materiał w naszych dziejach, w każdej ich epoce. I nie jest to trudne. Towarzyszy mi także od początku intencja nieco polemiczna wobec tego, co przywykło się nazywać szkołą krakowską, a co ufundował 150 lat temu Michał Bobrzyński. A napisał paszkwil na historię Polski, będąc pod wrażeniem chwili, kilkanaście lat po powstaniu styczniowym, w środku epoki rozbiorów, gdy panowała beznadzieja i przekonanie, że możemy tylko przypaść do podnóżka tronu habsburskiego i bić się w piersi, że wszystko to była nasza wina, bo nie naśladowaliśmy niemiecko-francuskich wzorów absolutystycznych. Tylko twarde państwo, najlepiej wzoru niemieckiego, mogłoby nas uratować, a Polacy nie są do tego zdolni. W skrócie tak wygląda ów werdykt.