Jarosław Dudała: 30 listopada minęły trzy lata od momentu, gdy ChatGPT wszedł do publicznego użytku. Czego się w tym czasie nauczyliśmy?

prof. Bojan Žalec: Filozof technologii Shannon Vallor mówi, że sztuczna inteligencja (AI) jest lustrem. Odzwierciedla nasze dane, odkrycia, pojęcia, język, błędy, uprzedzenia. I nie tylko odbija, ale także filtruje, wzmacnia bądź zniekształca dane, które od nas czerpie. Podkreślam to, bo AI może stworzyć wrażenie, że mamy do czynienia z czymś, co jest podmiotem podobnym do nas. Ale to tylko iluzja. Dlatego musimy skończyć z bezkrytycznym zapatrzeniem w to lustro. Musimy uczyć młodych ludzi, że sztuczna inteligencja jest jedynie lustrem i to krzywym: popełnia błędy, trzeba ją sprawdzać itd. Można odrobić zadania domowe albo przygotować referat z użyciem sztucznej inteligencji. Trzeba je jednak nie tylko sprawdzać w celu uzyskania poprawnych odpowiedzi. Uczeń czy student powinien także nauczyć się takiego sposobu korzystania AI, żeby pozwolił on na zachowanie i rozwijanie jego autonomii. Uczniowie powinni więc przedstawiać nauczycielowi sposób, w jaki otrzymali odpowiedzi od sztucznej inteligencji. Trzeba też wyrabiać nawyk robienia sobie… przerwy w pracy. Czyli: patrzysz na problem, potem go odkładasz i wracasz do niego za dwa lub trzy dni. Albo udzielasz pierwszej odpowiedzi z głowy, a nie po konsultacji z AI. To jest ważne, bo pozwala nie popaść w iluzję wiedzy. Ludzie uważają, że coś wiedzą, ale tak naprawdę nie wiedzą – włączają tylko aplikację sztucznej inteligencji.

Jak bronić się przed tą iluzją?

W erze cyfrowej edukacji musimy pielęgnować odpowiednie nawyki, umiejętności i cnoty techniczno-moralne. Dlatego potrzebna jest etyka danych, genealogia dowodów, przejrzystość, egzaminy ustne, refleksja nad konfliktami wynikającymi z działania sztucznej inteligencji, rytmizacja czasowa uczenia się i uczciwość. A uczciwość oznacza przedstawianie dowodów, pokazywanie poleceń przekazywanych sztucznej inteligencji oraz korzystanie z danych pochodzących z wiarygodnych i szanowanych źródeł. Jest to tym ważniejsze, że nawet ja – choć jestem starszym człowiekiem – nie korzystam już z wyszukiwarki Google. Kiedy usłyszę jakąś nową nazwę czy pojęcie, po prostu pytam o nie chatbota.

Może lepiej trzymać się z dala od AI?