Agata Puścikowska: Dlaczego archeologia? I dlaczego współczesna?

Jolanta Mikołajczyk: To się chyba wynosi z domu. Mój tata interesował się historią, więc przejęłam po nim pasję do poznawania przeszłości. Odkąd pamiętam, interesowała mnie historia najnowsza, a najbardziej czas II wojny światowej. Tematyka wojny, ale też losy jednostki, dramaty konkretnych ludzi to coś, co wciąga. Sądziłam, że będę studiować właśnie historię. Jednak przed maturą poznałam studentkę archeologii, która opowiadała o praktykach, wykopaliskach. Tak mnie to zaciekawiło, że ostatecznie wybrałam studia archeologiczne. I mogę zapewnić: to zawód fascynujący. Nigdy nie żałowałam decyzji.

Niewielu młodych archeologów wybiera pracę w IPN, wykonywaną głównie na cmentarzach, w miejscach kaźni czy zapomnianych grobach. Dlaczego tam?

Też z pasji. I chęci… pomocy. Zgłosiłam się sama, jako wolontariuszka, by pomagać w pracach poszukiwawczych na Łączce, przy więzieniu na Rakowieckiej czy cmentarzu na Bródnie. Spotkałam tam fantastycznych, zaangażowanych ludzi, dla których misja poszukiwania zaginionych, zapomnianych Polaków, często bohaterów, to misja życia. Poznałam ludzi, z prof. Krzysztofem Szwagrzykiem na czele, dla których te poszukiwania to nie tyle praca, ile raczej powołanie. Taka postawa pokazuje chyba najbardziej, co robimy: szukamy „swoich”, w imieniu państwa polskiego upominamy się o ich pamięć, nazwisko, godność.

A jednak reakcje ludzi są różne. Część rozumie. Inni pytają, po co się grzebać w historii.