Nicea to dziś niepozorne miasto İznik, położone w północno-zachodniej Turcji. W starożytności była to wielka metropolia. Miasto opasywały potężne mury o długości 5 kilometrów, z ponad setką baszt. Wewnątrz, obok teatru na 10 tys. widzów i wśród wielu okazałych budynków, dominował pałac cesarski. Chętnie przyjeżdżał tu Konstantyn Wielki, aby w gorących miesiącach roku odpocząć w nieco łagodniejszym klimacie. W roku 325, w centralnym budynku tego pałacu, spotkało się 300 biskupów z całego ówczesnego chrześcijańskiego świata.

Nie było to pierwsze spotkanie biskupów. Od 313 roku, gdy chrześcijaństwo stało się religią legalną w Cesarstwie Rzymskim, biskupi z terenu imperium zaczęli się spotykać na lokalnych synodach, dążąc do rozwiązania pojawiających się problemów.

Tym razem hierarchowie przybyli na wezwanie cesarza. Jednym z motywów była potrzeba ustalenia jednolitej daty obchodzenia Świąt Zmartwychwstania Pańskiego. Euzebiusz, biskup Cezarei, teolog i historyk, nazwał spór o datę Wielkanocy „najcięższą chorobą”, której uleczenie Bóg zlecił cesarzowi właśnie. Euzebiusz stwierdza w dziele „Życie Konstantyna”, że władca „w pełnym szacunku liście zaprosił biskupów ze wszystkich prowincji, by niezwłocznie przybyli. Nie było to zwykłe wydanie polecenia, lecz stanowiło ono wyraz dobrej woli cesarza”.