Obraz Kazimierza Mireckiego „Św. Kazimierz rozdający jałmużnę”

Dobry królewicz Litościwy młodzieniec to królewicz Kazimierz (1458–1484), niegdyś bardzo czczony jako patron Rzeczypospolitej Obojga Narodów, dziś nieco zapomniany.

Kazimierz był drugim z sześciu synów króla Kazimierza Jagiellończyka. Żył tylko 26 lat, zmarł na gruźlicę. Już za życia wiele mówiło się o jego pobożności i ascetycznych praktykach. Kanonizował go w 1602 r. papież Klemens VIII. Gdy przed kanonizacją ekshumowano jego ciało, znaleziono obok głowy pergamin z wypisanym jego ulubionym hymnem ku czci Najświętszej Maryi Panny „Dnia każdego sław Maryję”.

Kazimierz Mirecki ukazał królewicza w drzwiach katedry wileńskiej, w której święty wielokrotnie się modlił. Według pobożnych opowieści często sam w nocy szedł pod jej drzwi, bo nie mógł się doczekać ich otwarcia. Podobno zdarzało się, że dworzanie znajdowali go śpiącego przed wejściem. W 1484 r. Kazimierz został w tej katedrze pochowany. Tam też odbyły się jego uroczystości kanonizacyjne. Dziś jest patronem Polski i Litwy.

Wraz z królewiczem ze świątyni wychodzi inna ważna osoba, trzymająca wielką księgę. To Jan Długosz, twórca dzieła „Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego”. Był on wychowawcą synów Kazimierza Jagiellończyka. O swoim kanonizowanym później wychowanku napisał kiedyś: „Był młodzieńcem szlachetnym, rzadkich zdolności i godnego pamięci rozumu”.

Obraz został podarowany przez autora do zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie w roku 1889. Jest obecnie wypożyczony do muzeum w Niepołomicach i tam eksponowany w zamku królewskim.