Prymas na celowniku

„Prorok”, debiut fabularny  Michała Kondrata, rozpoczyna wstrząsająca scena przesłuchania biskupa Antoniego Baraniaka.  

Tytuł filmu nawiązuje do akcji wymierzonej w prymasa Stefana Wyszyńskiego i jego otoczenie przez Służby Bezpieczeństwa, która otrzymała kryptonim  „Prorok”. Do śledzenia każdego kroku prymasa zostało skierowanych kilkudziesięciu agentów, a przy wejściu do kurii na Miodowej zainstalowano kamerę rejestrującą wchodzących ludzi, którym potem zakładano teczki. 

Zrealizowany z rozmachem film koncentruje się przede wszystkim na politycznym aspektom działalności prymasa Wyszyńskiego (w tej roli Sławomir Grzymkowski) po jego powrocie z Komańczy, gdzie spędził ostatni okres internowania. 

Prymas podejmuje rozmowy z władzą komunistyczną, by ta uznała prawa Kościoła do prowadzenia swojej religijnej misji bez szykan i administracyjnych utrudnień. Zdaje sobie jednocześnie sprawę, że władze zgadzając się na niektóre postulaty działają pod naciskiem okoliczności. Z filmu dowiadujemy się, że władze miały nadzieję „obłaskawić” prymasa,  użyczyły mu np. salonki, którą pojechał do Rzymu.  Prymas wie jednak, że wszystko to obliczone jest na krótką metę, bo  każdej chwili sytuacja może się odwrócić, ale jego działania zwrócone są do przyszłości. Rozmowy z władzami  nie u wszystkich biskupów budziły entuzjazm. Niektórzy nawet nazywali Wyszyńskiego  „czerwonym kardynałem”. Było to też związane z propagandą i działalnością agenturalną, która sięgała nawet Watykanu. Te wymuszone niejako gesty władz wobec Kościoła i jego lidera, którego Gomułka każe nazywać „kierownikiem”, wkrótce się kończą, a prymas staje się ich „wrogiem nr 1”.  

Do najciekawszych scen film należą rozmowy prowadzone w gabinetach Władysława Gomułki, w tej roli Adam Ferency, oraz premiera Jozefa Cyrankiewicza. Wszystkie zostały odtworzone ze stenogramów powstałych z podsłuchów instalowanych przez Służby Bezpieczeństwa. W rzeczywistości te rozmowy były bardzo długie. Jedno spotkanie Prymasa z Gomułką trwało nawet kilkanaście godzin. W filmie znalazły się również wątki fikcyjne mające jednak oparcie w faktach, które przybliżają jego sylwetkę jako człowieka, a nie postać z pomnika.

W kinach - od 11 listopada.


Prorok, reż. Michał Kondrat, wyk.: Sławomir Grzymkowski, Adam Ferency, Marcin Troński, Polska 2022 


 
 

« 1 »

Edward Kabiesz