Środkowoeuropejski święty

Do jego grobu w Gnieźnie pielgrzymował w 1000 roku cesarz Otton III. Ustanowiona w tym mieście metropolia kościelna (Wojciech został jej patronem, a jego brat Radzim Gaudenty – pierwszym arcybiskupem) stała się podstawą niezależności monarchii Piastów.

Mniej znana jest rola tego świętego w historii Węgier. A była ona również znaczna. Zanim Wojciech został misjonarzem w Prusach, nawracał pogan na Węgrzech, zwłaszcza na należącej do tego kraju Słowacji. Przetrwała tradycja, według której to właśnie św. Wojciech ochrzcił pierwszego króla Węgier – Stefana. Najprawdopodobniej tak się nie stało, ale samo powstanie takiej legendy świadczy o autorytecie, jakim cieszył się św. Wojciech w naszej części Europy.

Obraz, który tu reprodukujemy, nosi drugi tytuł „Chrzest Vajka”. Takie było bowiem pogańskie imię Stefana. Widzimy, jak Vajk pokornie klęczy przed św. Wojciechem. Biskup zaczerpnął złotym kielichem wodę ze stojącej obok chrzcielnicy i polewa głowę pogańskiego księcia.

Węgrzy byli wcześniej plemieniem koczowniczym, które przybyło do Europy z azjatyckich stepów. Przyjęcie chrześcijaństwa oznaczało w ich przypadku radykalną przemianę kulturową. Symbolizuje to postać na pierwszym planie, trzymająca należące do Vajka orientalną tarczę i krzywą szablę, oraz kościelny dostojnik po prawej stronie, który za chwilę wręczy chrześcijańskiemu już władcy zachodnioeuropejski miecz.

Obraz wygrał ogólnokrajowy konkurs na dzieło historyczne, ogłoszony przez ministra kultury Węgier Józsefa Eötvösa. Autor, Gyula Benczúr (1844–1920) był powszechnie szanowanym artystą, nie tylko na Węgrzech. Uzyskał stanowisko profesora w Akademii Sztuki w Monachium.

Leszek Śliwa

AUTOPROMOCJA. Chcesz lepiej poznać malarstwo religijne?