Malarz polskiej wyobraźni

Jan Matejko ukształtował historyczną wyobraźnię Polaków na progu odzyskania niepodległości. To on sprawił, że tak, a nie inaczej wyobrażamy sobie polskich królów, nie tylko na portretach, ale i na polach bitwy. Jego monumentalne obrazy można porównać do dzisiejszych superprodukcji filmowych. I taki też miały wpływ na narodowe emocje. Uświadamiały siłę polskiego dziedzictwa, przypominały czasy wielkości, wskazywały źródła upadku. W 1878 roku ówczesny prezydent Krakowa Mikołaj Zyblikiewicz wręczył malarzowi berło – symbol jego duchowej władzy nad Polakami.