Dziesięć słów

Jako pierwszy prawo to Dekalogiem (z greckiego: deka – dziesięć i logos – słowo) nazwał Klemens Aleksandryjski, ojciec Kościoła, który zmarł w 212 roku. Klemens nawrócił się i ochrzcił jako dorosły człowiek. I wcześniej, i potem jako chrześcijanin uprawiał filozofię, a w Aleksandrii był założycielem szkoły katechetycznej. Nazwa „Dekalog” miała wskazywać na to, że Boże prawo jest ścisłe, zwięzłe i precyzyjne.

W Piśmie Świętym mamy dwa opisy objawienia i przekazania przymierza synajskiego: w Księdze Wyjścia i w Księdze Powtórzonego Prawa. Różnią się detalami. Księgi Wyjścia i Powtórzonego Prawa zostały zredagowane ok. 800 lat po czasach Mojżesza. Podczas wędrówki Izraela z Egiptu do Ziemi Obiecanej nie istniało jeszcze pismo hebrajskie. To wszystko sprawia, że bibliści są zgodni: nie jesteśmy w stanie zrekonstruować pierwotnego tekstu Dekalogu, ale istota jest pewna: Pan Bóg zawarł z Mojżeszem przymierze na Synaju, objawił mu przykazania, których sens i treść są zgodne z tym, co czytamy w Starym Testamencie.

W sztuce utrwalił się obraz przekazania Mojżeszowi dwóch tablic z przykazaniami. Ten motyw nawiązuje do Księgi Wyjścia. Podczas pobytu Mojżesza na Synaju Izraelici ulali sobie złotego cielca i ogłosili, że to ten bożek wyprowadził ich z niewoli. Kiedy przewodnik narodu wybranego zobaczył bałwochwalczy kult, wpadł w gniew i potłukł tablice (Biblia nie mówi, ile ich było), a posąg cielca spalił w ogniu. Następnie wrócił na Synaj i otrzymał nowe tablice. Księga Wyjścia tak to opisuje: „Pan rzekł do Mojżesza: »Wyciosaj sobie dwie tablice z kamienia podobne do pierwszych, a na tych tablicach wypisz znów słowa, jakie były na pierwszych tablicach, które potłukłeś. Bądź gotów jutro rano wstąpić zaraz na górę Synaj. I zaczekasz na Mnie na wierzchu góry. Nikt nie może wstąpić z tobą i nikt nie może się pokazać na górze. Również mniejsze i większe bydło nie może wypasać się na zboczach góry«. Mojżesz wyciosał dwie tablice kamienne jak pierwsze, a wstawszy rano wstąpił na górę, jak mu nakazał Pan, i wziął do rąk tablice kamienne”. •