Paweł pisze, iż wszystkie przykazania „streszczają się w nakazie: Miłuj bliźniego swego jak siebie samego” (Rz 13,9). Czasownik „streszczać” czy „podsumować”, chociaż pojawia się w Biblii tylko dwa razy (poza Rz 13,9 tylko w Ef 1,10), był używany w retoryce greckiej na oznaczenie słów podsumowujących i zamykających dyskusje (por. Dionizjusz z Halikarnasu, De Lysia 9).

Próba streszczenia wszystkich przykazań w jednym nakazie, podjęta przez św. Pawła, nie była w starożytności czymś nowym. Hillel podsumował całe prawo w negatywnej formie tzw. złotej reguły: „Nie czyń znajomym tego, co nienawidzisz. To jest całe prawo. Reszta jest komentarzem” (Talmud Babiloński, Szabat 31a). Rabbi Akiba komentując Kpł 19,18 i znajdujący się tam nakaz: „Będziesz miłował bliźniego jak siebie samego”, stwierdził, iż to jest „najważniejsza reguła w Prawie” (Sipra do Kpł 19,18). Już później, w trzecim wieku, Rabbi Simlai utrzymywał, iż prorocy Amos i Habakuk zdołali zamknąć całe prawo w jednym nakazie: „Szukajcie mnie, będziecie żyli” (Am 5,4) oraz: „Sprawiedliwy żyć będzie dzięki wierze” (Ha 2,4) (Talmud Babiloński, Makkot 23b-24a). Oczywiście trudno nie wspomnieć w tym miejscu słów Jezusa: „Wszystko więc, co byście chcieli, żeby wam ludzie czynili, i wy im czyńcie! Albowiem na tym polega Prawo i Prorocy” (Mt 7,12).

Również uzasadnienie reguły streszczającej prawo ma swoją historię. Paweł pisze: „Miłość nie wyrządza zła bliźniemu. Przeto miłość jest doskonałym wypełnieniem prawa” (Rz 13,10). W Ps 15,3 czytamy, iż tylko ten wstąpi na górę Pana, kto między innymi „nie czyni bliźniemu nic złego”. Syr 10,6 mówi: „Nie czyń nic, co jest dziełem zuchwalstwa”, a Za 8,17: „Nie knujcie w sercu zła względem bliźnich”. Po tej linii idzie również Tobiasz: „Czym sam się brzydzisz, nie czyń tego nikomu” (4,15). Podobne myśli znajdujemy w „Liście Arysteusza” (168,207) czy w apokryfie „Józef i Asenet” (23.12). W świecie szukającym uniwersalnego klucza Paweł mówi o miłości bliźniego. To password, który Chrystus nie tylko przyniósł, ale dzięki któremu pierwszy skutecznie się zalogował. Zapomnieć o nim, to stracić dostęp do tego, co najważniejsze, najpiękniejsze i najlepsze.

Drugie czytanie: Rz 13,8–10