Zdjęcie pięknie nakrytych stołów zajmujących przestrzeń między kolumnami otaczającymi plac św. Piotra lotem błyskawicy obiegło światowe agencje informacyjne. Watykan wprawdzie zapowiedział, że po inauguracji bożonarodzeniowej szopki i zapaleniu światełek na stojącej tam choince bezdomni i potrzebujący zjedzą przygotowany dla nich posiłek, nikt się jednak nie spodziewał, że to, co nazwano „kolacją miłosierdzia”, odbędzie się w tak wyjątkowej oprawie, a organizatorzy z ogromną pieczołowitością zadbają o każdy szczegół, by goście Jezusa tego dnia poczuli się naprawdę wyjątkowo. – Zaprosiliśmy ich, by przywrócić im godność i być razem z nimi właśnie w takim momencie, bardzo znaczącym, kiedy blask choinki będzie oświetlał całą kolumnadę zbudowaną także dzięki bezdomnym, biednym i żebrakom. To był piękny wieczór. Pięknie zastawione stoły z palącymi się lampkami, białe obrusy, białe krzesła – opowiada z radością kard. Konrad Krajewski, papieski jałmużnik.

W objęciach swojego Kościoła

Kolumnada Berniniego (oddana do użytku w 1667 roku) to jedno z ostatnich monumentalnych dzieł baroku. Jej rozmach najlepiej podziwiać z kopuły bazyliki watykańskiej. Widać wówczas doskonałe zamierzenie Gian Lorenzo Berniniego, który wyobrażał sobie kolumnadę jako Kościół – Chrystusa przygarniającego lud. Wybitny architekt i wizjoner tak pisał o tym wyjątkowym projekcie, który od wieków zdumiewa, a także budzi respekt: „Plac jest jak wielki amfiteatr, na środku którego znajdują się wierni w objęciach swojego Kościoła, kolumnada podobna jest do ramion Chrystusa wyciągniętych w matczynym objęciu”. Artysta podkreślał, że plac i kolumnada miały nie tylko umacniać w wierze katolików, ale też na nowo przyjąć tych, co pobłądzili w wierze, a niewierzących „oświecić”. Prefekt watykańskiej Dykasterii ds. Posługi Miłosierdzia zauważa, że ta symbolika wciąż jest aktualna. – Te dwa ramiona Chrystusa, dwa ramiona Kościoła, to jest objęcie nie tylko tych, którzy są wierzący, ale i tych, którzy są na bakier z Kościołem, którzy odeszli. Niech na nowo poczują się ogarnięci przez Chrystusa – mówi kard. Krajewski. I przypomina, że kolumnada była budowana tuż po pandemii dżumy, która panowała w XVII wieku i wielu mieszkańców Rzymu pozbawiła środków do życia. Papież Aleksander VII zdecydował wtedy, aby przy jej budowie zostali zatrudnieni potrzebujący. – Biedni, włóczędzy i żebracy dostali zatrudnienie i papieską pensję. Pod okiem najlepszych mistrzów budowali tę kolumnadę. Dostali szansę na zarobek, a więc godniejsze życie – zauważa jałmużnik. Warto pamiętać, że aż do wielkiej przebudowy, której podjął się Bernini, plac przed bazyliką św. Piotra nie miał konkretnego kształtu. Nie istniała też – prowadząca od Tybru do Watykanu – szeroka arteria via Della Conziliazzione. Było to po prostu miejsce spotkań wiernych otoczone zabudowaniami sąsiedniej dzielnicy Borgo. Jednym z problemów był brak schronienia przed słońcem oraz deszczem, czemu próbowano zaradzić, ustawiając w czasie świąt i różnych uroczystości tymczasowe namioty czy budując korytarze. Kolumnada dała pielgrzymom i biednym schronienie i stała się miejscem, gdzie mogli spędzić noc. – Teraz pod kolumnadą Berniniego do wyjątkowej kolacji zasiedli wybrani przez Jezusa, czyli ubodzy – mówi kard. Krajewski. Mistrz Bernini byłby chyba zadowolony z takiego obrotu spraw. W jego zamierzeniu każdy przybywający do tego miejsca miał mieć poczucie bezpieczeństwa i przynależności.

Święty Franciszek w stajence

Nad placem św. Piotra powoli zapadał zmierzch, gdy przy dźwiękach kolęd, granych przez orkiestrę żandarmerii watykańskiej, odsłonięto szopkę. W tym roku ma ona wyjątkowy charakter. Dzieciątko Jezus (trafi do szopki po pasterce i wówczas w tym miejscu będzie się modlił papież) adoruje w niej św. Franciszek, tak samo jak przed 800 laty, kiedy Biedaczyna z Asyżu postanowił zainscenizować pierwszą w historii bożonarodzeniową stajenkę. – Świadomie nawiązaliśmy do sceny, która rozegrała się w Greccio 25 grudnia 1223 roku, aby pielgrzymi podjęli refleksję nad tym, dlaczego św. Franciszek wprowadził do naszej tradycji bożonarodzeniową szopkę – mówi Enrico Berssan, odpowiedzialny za realizację świątecznej dekoracji placu św. Piotra. Pomogli mu w tym najlepsi na świecie specjaliści z rzymskiego ośrodka filmowego Cinecittà. – Figury są naturalnej wielkości, ubrane w stroje z XIII wieku. Jest to więc prawdziwe dzieło sztuki. Po raz pierwszy w tle znalazły się freski i obrazy. Ta szopka łączy w sobie różne włoskie tradycje: z Neapolu, Basilicaty, Rzymu, Wenecji… całe Włochy, a wszystko to w duchu tego, co wydarzyło się przed 800 laty – dodaje Berssan.

– Podobnie jak pasterze z Greccio jesteśmy bohaterami szopki i podobnie jak oni podchodzimy, aby podziwiać Dzieciątko w zachwycie; jesteśmy pasterzami, którzy wyruszyli, i jesteśmy pasterzami powołanymi do głoszenia Jezusa naszym braciom i siostrom – mówił w czasie inauguracji kard. Fernando Vérgez Alzaga, przewodniczący Gubernatoratu Państwa Watykańskiego. Obok żłóbka tysiącem lampek rozbłysła 28-metrowa srebrna jodła z Piemontu. Drzewko było przeznaczone do wyrębu, a po świętach jego drewno zostanie wykorzystane do produkcji zabawek, które dzięki Caritas trafią do najuboższych dzieci.

Ozdabianie zabytku

– Zrozumiałem, co to znaczy naprawdę być z potrzebującym człowiekiem, a nie tylko w biegu rzucić mu kilka euro jałmużny – mówił po kolacji dla bezdomnych rzymski licealista, który wraz z kolegami podawał do stołu. Przyjęcie przygotowali ich rodzice, pracownicy włoskich mediów – telewizji i kilku rozgłośni radiowych. – Młodzi ubrali się w garnitury i białe koszule, jak kelnerzy z najlepszej restauracji. I kiedy nasi biedni wchodzili pod kolumnadę, to każdy z tych młodych ludzi zapraszał ich i prowadził do miejsca przy stole, przesuwał krzesło i potem towarzyszył – opowiada kard. Krajewski. Jak mówi, jest to najlepsza szkoła życia i najlepsze świadectwo. – Myślę, że tym dzieciakom nic piękniejszego nie mogło się zdarzyć, jak przyjść z rodzicami pod kolumnadę i służyć ubogim. Może kiedyś, gdy będą czytali Ewangelię, natrafią na ten fragment, gdzie Jezus mówi: byłem nagi, byłem ubogi, byłem w więzieniu, odwiedziliście Mnie, przyszliście do Mnie, nakarmiliście Mnie. I wtedy może się okazać, że oni służyli samemu Jezusowi pod kolumnadą Berniniego – podkreśla prefekt Dykasterii ds. Posługi Miłosierdzia.

Kardynał Krajewski mówi, że zostało przygotowanych 150 miejsc. Nie wszyscy zaproszeni dotarli, dlatego też tuż przed kolacją obszedł uliczki wokół Watykanu i zabrał ze sobą tych potrzebujących, których tam znalazł. – To było ewangeliczne zaproszenie tych ostatnich z ostatniego momentu, żeby wszystkie stoły się wypełniły – mówi. I dodaje: – Są ludzie, którzy zarzucają nam, że niszczymy to ostatnie monumentalne dzieło barokowe, czyli kolumnadę. Bo są tam prysznice, jest ambulatorium, zakład fryzjerski. A teraz po raz pierwszy w historii tej kolumnady do kolacji zasiedli tam biedni. Ale mnie się wydaje, że my nie niszczymy tego wielkiego zabytku, tylko go ozdabiamy. Ozdabiamy go właśnie obecnością bezdomnych, przywracając im godność i pokazując im, jak oni są dla nas ważni, jak są ważni dla Chrystusa – podkreśla. Kardynał Krajewski przypomina, że tam, gdzie kolumnada wyraża objęcie przez Chrystusa, są biedni, o których On mówi w każdej Ewangelii. – Przecież od rana do wieczora szukał tych, których trzeba było uzdrawiać, leczyć, z którymi trzeba było przebywać. My nic więcej nie zrobiliśmy, tylko po prostu postawiliśmy ich i siebie w środku Ewangelii – wspomina jałmużnik.

Obdarowani przez biednych

Kardynał Krajewski bardzo docenia uważność, z jaką organizatorzy podeszli do zaproszonych gości. Nie tylko zadbali o piękne nakrycie stołów, ale też o odpowiedni posiłek. – Nie wszyscy z naszych bezdomnych mają zęby, nie wszyscy mogą jeść wszystkie potrawy, bo są np. muzułmanami. Były więc świetnie przyrządzony makaron z pomidorami, kotlety z kurczaka, a także dużo różnych warzyw, a na zakończenie deser – wylicza jałmużnik. Każdy z zaproszonych odszedł z prezentem. Były to pięknie zapakowane termosy. Każdy otrzymał też szalik i dobrą czekoladę. – To wszystko zrobili wolontariusze – podkreśla wzruszony jałmużnik. I dodaje: – Kiedy rozmawiałem potem z ludźmi, którzy tę kolację przygotowali, widziałem, że mieli łzy w oczach i mówili, że to oni najwięcej otrzymali tego wieczoru od biednych.