Kierunek odnowy


Sztuka 
jest ważnym narzędziem ewangelizacji, więc troska 
o nią 
ma sens.

Drugi tydzień września spędziłem, prowadząc cykl wykładów podczas drugiej edycji Dominikańskiej Szkoły Letniej o Europie. Tym razem zastanawialiśmy się nad oddziaływaniem nauczania św. Benedykta, opata Monte Cassino, oraz refleksji papieża Benedykta XVI na kulturę europejską. Połączyliśmy ich nieprzypadkowo. Obaj żyli na przełomie epok, a swoją postawą wskazywali bardzo konkretny kierunek odnowy Kościoła. 


W dyskusjach sporo uwagi poświęciliśmy kulturze. Jest to jeden z tematów, które w ostatnim czasie szczególnie zajmują katolików. Wydaje się, że chrześcijanie zaangażowani w kulturę idą za słuszną intuicją serca, która podpowiada, że sztuka jest ważnym narzędziem ewangelizacji, więc troska o nią ma sens. Oczywiste jest, że katolicki kicz, często obecny w naszych kościołach, może nawet deformować wiarę. A jednak kiedy śledzę dyskusje na temat potrzeby odnowy sztuki chrześcijańskiej, odnoszę wrażenie, że ulegamy niebezpiecznemu złudzeniu. Sztuka może pociągnąć ku prawdzie, ale może też od niej oddalać. Środek może stać się celem. Niestety, często troska o kulturę i sztukę zastępuje starania o doprowadzenie ludzi do Chrystusa, co powinno być podstawowym dążeniem każdego katolika.


Podczas spotkania z przedstawicielami świata kultury w Paryżu Benedykt XVI odwoływał się wprost do ideału życia monastycznego. Zrobił tak nie tylko dlatego, że miejscem tamtego spotkania był dawny klasztor cystersów. Głównym powodem odwołania się do monastycyzmu była wizja kultury, którą papież podzielał ze świętym opatem. Mówiąc o mnichach, Benedykt XVI zauważył, że „ich pragnieniem nie było budowanie nowej kultury ani też przechowywanie kultury przeszłości. Motywacja była o wiele prostsza. Ich celem było poszukiwanie Boga, quaerere Deum”. W wielkim projekcie życia chrześcijańskiego, który jest wyrażony w Regule św. Benedykta, kultura nie pojawia się jako temat. Benedykt nie zastanawiał się, jak aktualizować Ewangelię w przekazie wizualnym czy też jak odnowić język ikony. Zalecał jedynie swoim mnichom, żeby „niczego nie przedkładali nad miłość do Chrystusa”. Niczego – nawet kultury.•