Na temat roli mediów w dziele nowej ewangelizacji dyskutowano podczas obrad Rady Episkopatu ds. Środków Społecznego Przekazu, jakie odbyło się pod przewodnictwem abp Sławoja Leszka Głódzia 24  marca w Straszynie pod Gdańskiem.

Abp Głódź otwierając obrady stwierdził, że polskie media katolickie winny pojąć pogłębioną refleksję nad nowymi wyzwaniami jakie stawia przed nimi obecny czas w kontekście nowej ewangelizacji.

Wprowadzeniem do dyskusji był referat redaktora naczelnego KAI Marcina Przeciszewskiego, który stwierdził, że dla Ojca Świętego Benedykta XVI temat nowej ewangelizacji – podobnie zresztą jak dla Jana Pawła II – staje się jednym z „haseł kluczowych” pontyfikatu. O tym, jak wielką wagę obecny papież przywiązuje do nowej ewangelizacji świadczy fakt powołania przezeń jesienią ub. r. nowej dykasterii: Rady ds. Krzewienia Nowej Ewangelizacji jak i zwołanie na październik 2012 r. Zgromadzenia Specjalnego Synodu Biskupów, który będzie poświęcony właśnie temu zagadnieniu.

Przypomniał, że pojęcie i misja nowej ewangelizacji odnosi się przede wszystkim do społeczeństw schrystianizowanych już dawno temu, które przeżywają coraz silniejszy kryzys wiary oraz osłabienie działalności Kościoła na ich terenach. Dotyczy ona w pierwszym rzędzie świata kultury euro-atlantyckiej, Polski nie wyłączając, choć stopień praktyk jest tu wciąż stosunkowo wysoki.

Prelegent zauważył jak wielką rolę Ojciec Święty przywiązuje w procesie nowej ewangelizacji do najbardziej nowoczesnych, cyfrowych środków przekazu, z internetem na czele, który tworzy zupełnie nową kulturę komunikacji. Świadczy o tym chociażby fakt, że trzy ostatnie orędzia na Światowy Dzień Środków Przekazu Benedykt XVI poświęcił wyzwaniom jakie stawia internet oraz przekaz cyfrowy. Mówca zaapelował w tym kontekście o poważną refleksję jak środowiska mediów katolickich w Polsce winny uczestniczyć w procesie nowej ewangelizacji.

Zauważył, że sytuacja Kościoła staje się w Polsce coraz trudniejsza i w najbliższych latach można spodziewać się znacznie silniejszej ofensywy ideologicznej przeciwko niemu. Związane jest to m. in. z powstaniem nowej dynamicznej lewicy, pozbawionej „postkomunistycznych kompleksów” wobec Kościoła i chęci uwiarygodnienia się wobec niego oraz brakiem Jana Pawła II, który był uniwersalnym autorytetem dla wszystkich Polaków, niezależnie od ich opcji ideowej.

Poczynając od analizy sytuacji prasy katolickiej w Polsce, Przeciszewski stwierdził, że choć tygodniki katolickie mają na swoim koncie wiele sukcesów i stały się realną konkurencją dla grupy tygodników świeckich, to ich potencjał nie jest do końca wykorzystany. Postulował ich większe sprofilowanie, w miejsce konkurencji o tego samego czytelnika. Proponował też rezygnację z odgórnych decyzji o obecności tylko pewnych wybranych tytułów w poszczególnych diecezjach.

Odnosząc się do katolickich portali internetowych Przeciszewski stwierdził, że brak im jest w dużej mierze „contentu” typowego dla internetu, jakim są nowoczesne materiały audiowizualne. Tego samego zdania był wybitny znawca internetu, rzecznik Episkopatu ks. dr Józef Kloch.

Zdaniem Przeciszewskiego istnieje także pilna potrzeba reanimowania kościelnej radiofonii w Polsce. Katolicka radiofonia – mimo, że dysponuje ogromnym kapitałem w postaci częstotliwości diecezjalnych – to poza Radiem Maryja, praktycznie nie liczy się na tym rynku. Postulował rozważenie możliwości rezygnacji z dotychczasowych sieci powiązanych ze świeckimi grupami kapitałowymi, na rzecz stworzenia kilku silnych katolickich rozgłośni regionalnych. Ks. Marek Gancarczyk, redaktor naczelny „Gościa Niedzielnego” zauważył, że najlepszym rozwiązaniem mogłaby być jedna silna, a przy tym dobrze ukierunkowana, ogólnopolska rozgłośnia katolicka.

Dr Andrzej Drzycimski – w oparciu o swoją pracę akademicką z młodzieżą – stwierdził, że internet jest niemal jedynym środkiem przekazu, z którego czerpie informacje dzisiejsza młodzież. Z tego powodu podstawowe wysiłki Kościoła – w sferze mediów – winny skoncentrować się wokół internetu. Jego zdaniem media tradycyjne, do których zaliczył prasę, radio i telewizję, mają olbrzymie znaczenie w zakresie formowania elit, natomiast masowe oddziaływanie osiągnąć można dziś głównie za pomocą internetu.

Podkreślił też znaczenie, jakie we współczesnej – z pozoru bezideowej kulturze – odgrywać wciąż może bezpośrednie świadectwo jednostek autentycznie przeżywających wartości. Takie świadectwo jest też chętnie odbierane w świecie kultury audiowizualnej i Kościół musi się takiego przekazu nauczyć.

W tym duchu wypowiadała się Sylwia Sułkowska z Polskiego Radia, mówiąc o potrzebie nowych form opisywania pontyfikatu Jana Pawła II – w kategoriach i za pomocą środków przemawiających do młodych. Podkreśliła potrzebę ukazywania przede wszystkim człowieczeństwa Jana Pawła II i jego bardzo autentycznego świadectwa. Mówiła o tym, że należy uwypuklać jego wkład w rozwiązywanie najbardziej palących problemów społecznych, co dotyczy każdego oraz o jego wkładzie w przemianę oblicza współczesnego świata.

Adam Hlebowicz, dyrektor gdańskiego Radia Plus postulował, aby jednak nie doprowadzić do zbyt „cukierkowej” i wolnej od ukazywania problemów prezentacji pontyfikatu Papieża-Polaka. Podkreślał, że o wiele bardziej przemawiać będzie do młodych sylwetka Jana Pawła II wiodącego spór ze światem i jego patologiami, spór pełen trudów i cierpienia.

Uczestnicy spotkania postulowali organizację profesjonalnych, ogólnopolskich kampanii informacyjnych w kwestiach mających podstawową wagę z punktu widzenia Kościoła. Dobrym przykładem takiego działania było wydanie wspólnej wkładki na tematy bioetyczne przez siedem tygodników katolickich. Podkreślano, że istnieje pilna konieczność dalszych takich kampanii o wiele szerszym zakresie. Z włączeniem m. in. mediów publicznych za pośrednictwem redakcji katolickich oraz organizacji ulicznych akcji bilboardowych.

Postulowano także intensywniejszy dialog z mediami świeckimi, tak aby świat wartości ewangelicznych mógł być za ich pośrednictwem bardziej przekazywany. Możliwość taką stwarza stosunkowo duża liczba autentycznych katolików, zatrudnionych w tychże mediach. Wskazywano, że ludzie ci stanowią olbrzymi „kapitał” z punktu widzenia Kościoła, o który powinno się dbać i bardziej z niego korzystać.

Mówiono też o potrzebnie integracji mediów katolickich w zakresie wspólnego poszukiwania reklamodawców. Bowiem przychody z reklam w mediach kościelnych są znikome, wielokrotnie mniejsze niż w mediach świeckich. Wysunięty został pomysł powołania wspólnego, silnego katolickiego domu medialnego, który mógłby stać się realnym partnerem dla reklamodawców ze sfery poważnego biznesu.

O niepokojącym zjawisku narastania w Polsce podziałów społecznych oraz o potrzebie dialogu mówił ks. Henryk Zieliński, redaktor naczelny tygodnika „Idziemy”. Wskazał, że osią tych podziałów nie są istotne różnice ideologiczne, gdyż podziały te mają miejsce w łonie dawnego obozu „Solidarności”. Dlatego towarzyszyć im musi tak silna agresja, gdyż to ona ułatwia jasne odcięcie się od przeciwnika politycznego. Podziały te wspierają zdecydowanie media, gdyż – ze względu na poziom emocji – stają się one towarem, który najłatwiej się sprzedaje. Dodatkowy problemem jest niedopuszczanie do głosu w przestrzeni publicznej pewnych grup społecznych, co prowadzi do ich faktycznego wykluczenia. Przykładem tego są tzw. moherowe berety.

Zdaniem ks. Zielińskiego podziały te przenoszone są w obręb wspólnoty katolickiej w Polsce, co kreuje w niej zupełnie niepotrzebne napięcia, prowadzące do pewnej dekompozycji. Dodatkowym problemem jest także chęć instrumentalnego posługiwania się Kościołem przez polityków. Przed tym Kościół musi się bronić, co jednak nie może prowadzić do wyeliminowania dyskusji na tematy polityczne z mediów katolickich. Media katolickie – jego zdaniem – więcej powinny mówić o tym, czego społeczeństwo oczekuje od polityków, niż stwarzać im przestrzeń do autoprezentacji w tychże mediach.

Zdaniem redaktora naczelnego „Idziemy” istnieje w Polsce pilna potrzeba dialogu, ale rozumianego nie jako łatwy kompromis relatywizujący różnice i postawy, lecz opartego na prawdzie, tak jak tego uczy Kościół.

Obrady Rady będą kontynuowane w piątek 24 marca.

Przewodniczącym Rady Konferencji Episkopatu ds. Środków Społecznego Przekazu jest abp Sławoj Leszek Głódź, metropolita gdański. W dzisiejszym spotkaniu w Straszynie pod Gdańskiem uczestniczyli także: bp Adam Lepa, bp Józef Szamocki, Andrzej Drzycimski, ks. Marek Gancarczyk, Adam Hlebowicz, ks. Józef Kloch, ks. Wojciech Mikulski SJ, Marcin Przeciszewski, Sylwia Sułkowka, ks. Maciej Szczepaniak i ks. Henryk Zieliński.