W 1980 roku Józef Czapski pisał w paryskiej „Kulturze”: „W tej szarudze krwi, walk bratobójczych, skrytobójstw nagminnych, masowych morderstw czerwonych czy czarnych brygad, w Europie tchórzliwie bezsilnej i obłudnej wobec miłującego pokój Imperium Gułagu, które morduje i gwałci nieugięty i bohaterski naród Afganistanu – są przecież fakty inne, smugi światła, które nam było dane przeżyć i które każą nam wierzyć i ufać życiu. Zasięg działania tych faktów w czasie jest nam nieznany, ale one już dotknęły sumienia tysięcy, może milionów ludzi”. Następnie Czapski wymienia kolejne wizyty Ojca Świętego: we Francji, u robotników w São Paulo, w najnędzniejszych favelas pod Rio, w leprozorium, gdzie błogosławił tłum stłoczonych chorych, ściskał ich, tulił do serca i nad nimi płakał. Papież w kraju cierpienia. Ale przecież moglibyśmy do tych wizyt dodać szereg innych spotkań, w których Ojciec Święty przekraczał progi synagog, cerkwi oraz sal konferencyjnych międzynarodowych organizacji. Za każdym razem – jak pisze Czapski – „Jan Paweł II ukazał nam nie »wyczyn sportowy«, jak to jakiś głupek w gazecie napisał, ale dał nam widzenie namacalne, świadectwo Łaski, znak innego wymiaru, dał nam przeżycie, które zmusza każdego z nas do nowego spojrzenia i przemyślenia wszystkiego i może najbardziej tego, co wkorzenione jest w samej miazdze ciemności i okropieństwa życia”.

Chrześcijaństwo od samego początku po czasy współczesne w „miazdze ciemności i okropieństwa życia” jest świadectwem działania Bożej łaski. Wczoraj, dziś i jutro grzech stara się zniszczyć każdy jej przejaw. Historia po raz kolejny daje nam lekcję. Jednak niezależnie od tego, jak wielkie byłyby owe ciemności, istnieją przecież inne fakty – „smugi światła”, które są od nich mocniejsze. Zbyt często żyjemy tak, jakby one nie istniały; żyjemy tak, jakby nie było tych dwudziestu siedmiu lat pontyfikatu Jana Pawła II.•