Jest Ziemia i jest Księżyc. No i Słońce, które daje nam energię. Wiadomo, że są też inne planety, ale krążą na tyle daleko, że przeważająca większość z nas nigdy ich nie widziała (choć widać je także gołym okiem). Ten obraz „jedna planeta – jeden księżyc” jest najbliższy naszemu sercu. I nie ma się co dziwić. W takim świecie żyjemy. Ale ten prosty obraz jest raczej wyjątkiem niż regułą. W naszym Układzie Słonecznym planety mają księżyców bardzo dużo. Rekordziści po kilkadziesiąt. Wiele z nich to duże kawały skalne, które grawitacyjnie zostały „złapane” raczej z przypadku, ale sporo jest także prawdziwych perełek. I znowu – obraz, jaki powstaje najczęściej w naszej głowie, gdy myślimy o księżycach, jest w dużej mierze ukształtowany przez to, jak wygląda nasz Księżyc. Jest geologicznie martwy, nie ma atmosfery, nie ma wody (a jeżeli ma, to bardzo mało). Strukturalnie jest podobny do Ziemi (bo kiedyś był częścią Ziemi). Ale takie księżyce to raczej wyjątek niż reguła.

W kwietniu z ośrodka kosmicznego Europejskiej Agencji Kosmicznej w Gujanie Francuskiej wyleci rakieta, która wyniesie na orbitę sondę misji JUICE. Jej celem będą lodowe księżyce Jowisza (stad nazwa JUICE – Jupiter Icy Moon Explorer). Chodzi konkretnie o trzy księżyce: Ganimedesa, Kallisto i Europę. Lodowe księżyce to takie, które nie mają skalistej powierzchni, ale w całości pokryte są lodem. Nie ma jednak wątpliwości, że pod tym lodem coś się czai. Nie wiemy, czy życie, ale nie można tego wykluczyć. Z całą pewnością czai się ciepły ocean. Skąd bierze energię? Jak zbudowane są te globy? Dlaczego na jednych występują gejzery, z kolei lód na powierzchni innych jest połamany jak kra na rzece? I dlaczego niektóre księżyce są z lodu, a inne nie?

Nie tylko Jowisz ma ciekawe księżyce. Są inne światy, których prawie w ogóle nie znamy. Nie znamy, bo są daleko i w naszej okolicy takich globów po prostu nie ma. Jeden z księżyców Saturna, Tytan, jest jedynym znanym nam miejscem poza Ziemią, które ma rzeki, morza i oceany, wypełnione płynną substancją. Nie jest to niestety woda, tylko płynny metan. To też jedyny znany nam księżyc, który ma atmosferę. Dlaczego on ma, a inne nie mają? Na Tytanie kilka lat temu lądował próbnik Huygens. Zrobił przy tym niesamowite zdjęcia. Z kolei na powierzchni innego saturnowego księżyca, Enceladusa, gejzery wyrzucają pióropusze materii na wysokość prawie 2500 kilometrów w górę. Najwyższe ziemskie góry mają wysokość około 8 kilometrów. Co tam się musi dziać pod powierzchnią? Mam nadzieję, że kiedyś się dowiemy. •