Okazało się, że publiczność, i to bardzo młoda, chce oglądać nie tylko najnowsze hity. Także klasykę w najlepszym wydaniu, czasem prezentowaną w telewizji około północy.

Wędrówka rycerza Blocka
Swój pierwszy film fabularny Bergman zrealizował w roku 1945. Do roku 1982, kiedy miała miejsce premiera jego ostatniego filmu kinowego „Fanny i Aleksander”, nakręcił prawie czterdzieści tytułów. Spośród nich wybrano dziesięć, które mówią przede wszystkim o kondycji człowieka we współczesnym świecie, i które cały czas prowokują i dają do myślenia. Nie tylko się nie zestarzały, ale dla polskiego widza dopiero teraz ich przesłanie jest bardziej zrozumiałe niż w czasach PRL-u, kiedy niektóre z nich krążyły w klubach filmowych. Zmieniła się rzeczywistość i chociaż w sensie materialnym daleko nam do sytego społeczeństwa Zachodu, borykamy się już z problemami, które wtedy wydawały nam się trochę egzotyczne. Chodzi o wyobcowanie człowieka we współczesnym świecie, kryzys chrześcijańskiego modelu wartości czy rozkład więzi rodzinnych.

Spotkanie z filmami Bergmana to nie tylko okazja do poznania jego dorobku, ale także szansa na postawienie sobie zasadniczych pytań związanych z własnym życiem i miejscem w świecie. W jego filmach bez trudu można znaleźć mnóstwo elementów autobiograficznych, które odpowiednio przetworzone dotykają Absolutu. Bergman jest w tej chwili jednym z nielicznych żyjących twórców, który w sposób tak szczery i bezpośredni mierzy się z najpoważniejszymi problemami filozoficznymi, religijnymi i egzystencjalnymi naszych czasów.

„Siódma pieczęć”, pierwsza z pozycji przeglądu, której tytuł nawiązuje do Apokalipsy, jest ubranym w średniowieczny kostium moralitetem. Wędrówka rycerza Blocka, bohatera powracającego z wyprawy krzyżowej, w ujęciu Bergmana staje się drogą do poznania prawd ostatecznych. Film jest wysmakowany plastycznie, z zapadającym w pamięć, sugestywnym obrazem korowodu prowadzonego przez Śmierć.

„Pionowa” trylogia
Próbę poznania Boga twórca ponawia w wielu kolejnych filmach. Bohater „Źródła”, naturalistycznej i brutalnej adaptacji średniowiecznej legendy, po zabójstwie sprawców śmierci swej córki, otrzymuje znak przebaczenia z nieba. Trzy inne dzieła: „Jak w zwierciadle”, „Goście Wieczerzy Pańskiej” i „Milczenie”, zrealizowane w latach 1961–1963, tworzą trylogię nazywaną często przez krytyków „pionową”, bo jej głównym tematem jest stosunek człowieka do Boga.

Tytuł filmu „Jak w zwierciadle” jest aluzją do „Hymnu o miłości” z Pierwszego Listu św. Pawła do Koryntian. Jego bohaterką jest osamotniona wśród najbliższych i chora na schizofrenię Karin. Jej choroba ujawnia prawdziwe oblicze najbliższych: męża, ojca i brata. „Przeglądają się” w niej jak w zwierciadle. Film pokazuje, że tylko miłość, będąca darem Boga, może doprowadzić do odbudowy zerwanej nici porozumienia pomiędzy ludźmi.

Pastor z „Gości Wieczerzy Pańskiej” wypełnia swoje religijne obowiązki z dręczącym go poczuciem, że brakuje mu wiary. Dopiero samobójcza śmierć rybaka, któremu nie potrafił pomóc, doprowadza do przełomu w życiu pastora. Podczas nabożeństwa odprawianego w obecności tylko jednej osoby wypowiada znamienne słowa: „I pełna jest ziemia chwały Jego”.

O głównym konflikcie „Milczenia”, ostatniej części trylogii z 1963 roku, która szokowała drastycznością scen erotycznych, Bergman mówił, „że jest to tumult, jaki powstaje pomiędzy ciałem i duszą, kiedy nie ma Boga”. I rzeczywiście, w świecie bohaterek filmu nie ma Boga ani miłości. Ale i w tym filmie pojawia się promyk nadziei. Jedna z bohaterek ofiarowuje dziecku słowniczek wyrazów obcych. Pierwszym wyrazem, jaki ono znajduje, jest „duch”.

Dziesięć filmów Bergmana zobaczymy na początek w kilku miastach w formie przeglądu, zatytułowanego „W zwierciadle Bergmana”, a jesienią, jak zapowiada dystrybutor, znajdą się w normalnym rozpowszechnianiu. W grudniu zostaną wydane na DVD.

Dziesiątka Bergmana
Siódma pieczęć (1956)
Tam, gdzie rosną poziomki (1957)
Źródło (1961)
Jak w zwierciadle (1960)
Goście Wieczerzy Pańskiej (1961)
Milczenie (1962)
Persona (1966)
Szepty i krzyki (1972)
Sceny z życia małżeńskiego (1973)
Jesienna sonata (1978)