O Rwandzie mówią, że to Kraj Tysięcy Wzgórz. Trzeba dodać, że i tysięcy problemów. Bieda, brak pracy, trudności w zdobyciu wykształcenia to tylko niektóre z nich. Dochodzi kwestia niewidomych. W kraju żyje ok. 20 tys. ociemniałych dzieci. Do tej pory nie miały żadnej pomocy, teraz dzięki siostrom franciszkanom służebnicom Krzyża z Lasek pod Warszawą ich los zaczyna się zmieniać.

Marzenia s. Rafaeli
Już z dala słychać radosny śpiew: „Panie Janie, rano wstań”. Polskie słowa w tym zakątku Afryki zaskakują. Zaraz po nich następuje jednak wersja francuska i w lokalnym języku kinyaruanda. To rwandyjskie Laski. Na wysokości ponad 2000 m n.p.m., w Kibeho, gdzie objawiła się Matka Boska, działa jedyny w Rwandzie ośrodek szkolno-wychowawczy dla niewidomych dzieci. Kieruje nim s. Rafaela. Wspominamy nasze pierwsze spotkanie w 2007 r. W miejscu, w którym teraz wznosi się centrum, rosła trawa, a siostra snuła plany: tu będzie jadalnia, tam sale dla dzieci, a tu kuchnia. I nikt chyba poza nią nie wierzył, że uda się je zrealizować. A teraz, proszę, ośrodek dla niewidomych dzieci działa.

Wieść o tym, że w Kibeho są zakonnice, które zajmują się niewidomymi, rozeszła się po kraju lotem błyskawicy. W prowadzonej przez siostry szkole podstawowej uczy się 60 dzieci, docelowo ma ich być ponad setka. Mają jednoosobowe łóżka, a na nich barwne kocyki. To dla tych dzieci coś zupełnie nowego. – Nas szokowały warunki, w jakich te dzieci żyły w swoich domach – opowiada s. Jana Maria. – Dla dzieci z kolei szokiem były łóżka. Na początku ściągały koce i kładły się na nich na ziemi, uciekały przed codziennym myciem. Były problemy z jedzeniem. Dzieci jadły ponad miarę i potem bolały je z przejedzenia brzuchy. Musiało upłynąć wiele dni, zanim przekonały się, że nie zabraknie pożywienia – dodaje. W Rwandzie tysiące ludzi wciąż żyje w jednoizbowych domach z bali, okładanych gliną, a marzeniem jest nadal codzienny posiłek do syta, nie wspominając o możliwości ukończenia szkoły.

Pomogła nam Maria Kaczyńska
Rwandyjskie Laski powstały w szczególnym miejscu. W kościele, do którego siostry z dziećmi chodzą na codzienną Mszę, w czasie ludobójstwa w 1994 r. spalono żywcem 4 tys. ludzi, w tym wiele dzieci. Ślady po tym dramacie wciąż widoczne są na murach. Gdy budowano ośrodek dla niewidomych, wygrzebywano z ziemi kości ofiar. Kilkaset metrów od centrum wznosi się kaplica Matki Bożej Słowa. To właśnie tu objawiła się w latach 80. XX w. Maryja, wzywając świat do nawrócenia. Te wydarzenia zadecydowały o tym, że polskie franciszkanki osiedliły się w Kibeho, choć w dużym mieście byłoby im z pewnością łatwiej.
Ośrodek powstał dzięki wsparciu prezydentowej Marii Kaczyńskiej i polskiego MSZ.

Jednak pieniędzy na wszytko nie wystarczyło. Pierwsze pomoce naukowe siostry przygotowywały same, godzinami przepisując ręcznie książki. Pracujący niedaleko księża marianie ofiarowali potrzebne w rehabilitacji zestawy klocków. Siostra Fabiana chwyta w dłonie ręce Seraphiny i powoli prowadzi je po klockach w górę i w dół. Obok maluchy nawlekają je na sznurki koralik za koralikiem. – Przy czytaniu brajlem ważne są wrażliwe opuszki palców. Te ćwiczenia służą wypracowaniu takiej wrażliwości – wyjaśnia s. Jana Maria. To pierwsze klocki w życiu tych dzieci. Wielu rzeczy doświadczają tu po raz pierwszy. Chociażby nauki pisania brajlem na specjalnych tabliczkach za pomocą dłutek. Brakuje jeszcze podręczników, wypukłych map, modeli… W Rwandzie takie pomoce naukowe w ogóle nie istnieją. – Wierzę, że ludzie pomogą – mówi s. Rafaela, gdy pytam, skąd wezmą fundusze na funkcjonowanie ośrodka. A o tym, że Pan Bóg błogosławi dziełu, świadczy choćby nowo otwarta sala komputerowa. Siostry myślą też o budowie klasztoru, bo zgłaszają się kandydatki do ich zakonu.

Zróbcie z nim, co chcecie
Wyruszamy na spacer. Koło każdej z sióstr jak wianuszek ustawia się grupka dzieci. Chwytają się za ręce i ze śpiewem na ustach wyruszają w drogę. Po drodze pozdrawiają nas mieszkańcy okolicznych domów. – Zostałyśmy z dziećmi zaakceptowane, stałyśmy się częścią tutejszej społeczności. Na początku patrzono na nas podejrzliwie, utrudniano prace budowlane i wciąż – jak to od białych – próbowano wyciągnąć pieniądze. Ludzie jednak zmienili nastawienie, gdy zobaczyli, że wokół nas są odrzucone przez Rwandyjczyków niewidome dzieci – podkreśla s. Rafaela. Pierwszą czwórkę wychowanków siostry same znalazły. Kolejne dzieci rodzice przywozili, gdy tylko usłyszeli, że w Kibeho są siostry pomagające niewidomym. – Nasz ośrodek przyjmuje dzieci różnych wyznań, wychowuje je jednak w duchu katolickim. Pamiętam, jak spytałam jednego z ojców, czy zgadza się, by jego dziecko było właśnie tak wychowywane. Odpowiedział mi: „Ten chłopak należy do was, możecie z nim zrobić, co chcecie” – opowiada s. Rafaela.

Szkoła w pełnym wymiarze zacznie funkcjonować w 2014 r., kiedy będzie w niej 6 klas. Siostry marzą też o otwarciu przedszkola dla ociemniałych dzieci. Starają się także, by dzieci zostały przebadane. Niektóre z nich można wyleczyć i zaczną widzieć. Dlatego zakonnice nawiązały współpracę z poradnią okulistyczną w Kabgayi oraz przyjeżdżającym z Kenii okulistą. Kiedy matka Róża Czacka zakładała Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża, w Polsce niewidomym przypadała jedynie rola żebraków czy ulicznych grajków. Zmienił się kraj, ale idea pozostała ta sama: zapewnić im odpowiednie warunki do nauki i zdobycia zawodu, by stali się samodzielni i mogli sobie poradzić w życiu. Duch Lasek dotarł do Kibeho. To chyba jednak nie koniec. – Niedawno ktoś mnie zapytał, kiedy przyjedziemy do Konga – mówi s. Rafaela.