* Rachunek sumienia jest modlitwą. Każda modlitwa przybliża człowieka nie tylko do Boga, ale także do poznania i rozumienia siebie samego. Nie jest to rozmowa niewolnika z panem, oskarżonego z sędzią, ale rozmowa z Kimś najbardziej mi życzliwym. Ta świadomość uwalnia od lęku, od chorego poczucia winy czy pychy perfekcjonizmu.

* Przed pytaniem o grzechy popatrz najpierw na dobro otrzymane, uczynione i dziękuj za nie. Warto przypomnieć sobie konkretne Boże dary z ostatniego czasu (wydarzenia, słowa, spotkania, dobre natchnienia itd). Celem rachunku sumienia jest bowiem lepsze dostrzeganie Boga w moim życiu. Wdzięczność uwalnia od zarozumialstwa czy zazdrości.

* Trzeba prosić o łaskę jasnego widzenia swoich grzechów, a także najgłębszych motywacji. Duch Święty jest światłością sumień, więc dobrze jest pomodlić się do Niego. Modlitwę przed rachunkiem sumienia znajdziesz w dodatku „Rachunek sumienia człowieka współczesnego”.

* Rachunek sumienia nie jest spacerkiem. Tej modlitwie towarzyszy ból, duchowa walka. Odkrywanie naszej kruchości i nędzy. Warto unikać prawniczego patrzenia na grzech jako na złamany przepis. Trzeba pytać „dlaczego?”. Z pozoru małe grzechy mogą być wyrazem wielkiej obojętności wobec Boga czy ludzi. I odwrotnie: grzechy z pozoru ciężkie mogą być wyrazem ludzkiej bezradności czy choroby. Warto sięgnąć głębiej, aby zobaczyć powiązania grzechów, ich źródło, motywacje.

* Rachunek sumienia przeprowadzamy w świetle słowa Bożego, np. według dziesięciu przykazań, przykazania miłości, Kazania na Górze (Mt 5–7), Hymnu o miłości (1 Kor 13). Warto korzystać z różnych wzorów rachunku sumienia, by nie popadać w schematy.

* Często pomijamy grzechy przeciwko Bogu. Warto zacząć od pytania o wiarę, o miejsce Boga w moim życiu. Warto zwrócić uwagę na świat swoich uczuć. One bowiem sygnalizują nasze głębsze postawy. Badajmy uczucia związane z naszą pychą: niezadowolenie z siebie, przygnębienie, smutek. Badajmy uczucia względem bliźnich.

* Nie ograniczajmy rachunku sumienia tylko do przygotowania do spowiedzi. W codziennym rachunku sumienia można przejść w myśli drogę całego dnia, można też skupić się na jednym grzechu i podrążyć, skąd się on bierze.

* Nie starajmy się przeprowadzić perfekcyjnego rachunku sumienia. To może być przejaw pychy. Bóg nie jest księgowym, ale Ojcem, do którego wracamy. Rachunek sumienia prowadzi do modlitwy żalu i postanowienia poprawy.

Sposób odprawiania rachunku sumienia wg Ignacego Loyoli:

* Dziękować Bogu, Panu naszemu za otrzymane dobrodziejstwa.
* Prosić o łaskę poznania grzechów i odrzucenia ich precz.
* Żądać od duszy swojej zdania sprawy od godziny wstania aż do chwili obecnego rachunku. Czynić to, przechodząc godzinę po godzinie lub jedną porę dnia po drugiej, a najpierw co do myśli, potem co do słów, a wreszcie co do uczynków.
* Prosić Boga o przebaczenie win.
* Postanowić poprawę przy Jego łasce.

Ćwiczenia duchowe, wyd. pierwsze, Rzym 1548