Alfred Jesionowski (1902–1945?), czołowy, obok Zdzisława Hierowskiego, krytyk literacki na Śląsku w latach międzywojennych, został po wojnie właściwie zapomniany. W PRL jego dorobek pomniejszono, nieco protekcjonalnie określając go „krytykiem pobłażliwym w swych ocenach”, zwłaszcza wobec tego, co powstawało na Śląsku. Lekceważenie to nie wynikało jednak ze stanu faktycznego, ale raczej ze światopoglądu autora, jego przekonań religijnych i narodowych. Jesionowski nie chciał niszczyć człowieka, w ocenie dzieła potrafił jednak być bardzo rzeczowy.

Alfred Jesionowski był erudytą i dociekliwym czytelnikiem, napisał wiele tekstów istotnych i interesujących. Dwa z nich są szczególnie ważne. Pierwszy to esej „Plebiscyt i powstania śląskie w polskiej literaturze pięknej” – znakomity, porządkujący bogaty materiał, przywołujący szerokie konteksty, a zarazem analityczny i dociekliwy. Drugi z tekstów, „Motywy religijne we współczesnej powieści polskiej”, mądry i głęboki w przesłaniu, pokazał szeroką panoramę zagadnienia oraz specyfikę religijności polskiej, obecnej nawet – jak to przekonująco opisał autor – w prozie Wandy Wasilewskiej.

Te i inne recenzje, a jest ich wiele, przypomina „Przymierze z książką” – starannie opracowany i pięknie wydany tom „Dzieł zebranych” Alfreda Jesionowskiego, będący prawdziwym wydarzeniem edytorskim. Przygotowana staraniem wnuczki krytyka, prof. Olgi Płaszczewskiej, a zarazem autorki wzruszającego wstępu publikacja ta przywraca ważny fragment myśli krytycznej dwudziestolecia, dotykającej spraw istotnych i bolesnych przede wszystkim w wymiarze narodowym. Całość zamyka interesujące posłowie prof. Macieja Urbanowskiego, w którym autor wyjaśnia wiele przyczyn „złego pamiętania Jesionowskiego”, pokazując przeszłość w kontekście teraźniejszości.

Krystyna Heska-Kwaśniewicz