Ostry skręt Ameryki

Jacek Dziedzina

|

GN 46/2008

publikacja 14.11.2008 09:02

Barack Obama nie mógł przegrać tych wyborów. Amerykanie zbyt mocno kochają scenariusze hollywoodzkich filmów. A kandydat Demokratów doskonale odegrał rolę na miarę bohatera kinowego hitu. Tyl-ko czy prezydent-gwiazdor będzie w stanie zmierzyć się z realnymi wyzwaniami światowego mocarstwa?

Ostry skręt Ameryki Gabriel Bouys

Z jednej strony chciałoby się poddać powszechnej euforii. Historyczny moment, historyczne wybory, pierwszy czarnoskóry prezydent Stanów Zjednoczonych. Ostatnia bariera segregacji rasowej została pokonana. Spełniło się słynne marzenie Martina Luthera Kinga, który chciał, by Ameryka doczekała czasów, w których nie kolor skóry, ale wartość i praca człowieka będą decydowały o jego awansie społecznym. To się dzieje na naszych oczach, więc jak tu nie wytrzeć łezki ze wzruszenia. I trudno nie wierzyć w autentyczność łez milionów Amerykanów, którzy w Obamie złożyli całą swoją nadzieję. Ale trudno poddać się tanim emocjom (poza mdlejącymi z zachwytu prezenterami pewnej telewizji), jeśli rozumiemy, że właśnie rozstrzygnęła się zażarta walka dwóch wizji Ameryki. Przegrał proces rewolucji konserwatywnej (nie bez winy jej autorów), wygrał projekt bliżej nieokreślonej „zmiany”, chwytliwego hasła na czas kryzysu. Nie można odmówić charyzmy 44. prezydentowi USA. Tylko niepokoją dwie rzeczy: mglistość poglądów Obamy w sprawach polityki zagranicznej oraz – z drugiej strony – aż nadmierna wyrazistość jego poglądów w kwestii ochrony życia i rozumienia rodziny.

Socjalizm w USA?
Niektórzy podejrzewają Obamę, że całkiem serio będzie chciał wprowadzić socjalizm. To przez jego „nadopiekuńcze” pomysły. Chce podnieść podatki najbogatszym, obniżyć biedniejszym, ograniczyć produkcję poza USA, popiera plan wpompowania miliardów dolarów w system bankowy. Ten ostatni projekt popierał też McCain. Socjalizmu jednak nie będzie, bo nikt z polityków nie kwestionuje faktu, że wolny rynek jest podstawą dobrobytu. Mimo to plany polityki podatkowej budzą obawy, czy nie doprowadzi to do jeszcze większego załamania gospodarki. Bardziej przychylnie warto przyjąć pomysł Obamy, żeby zapewnić w końcu w miarę powszechny dostęp do opieki zdrowotnej. Obecnie, kto nie ma ubezpieczenia (nie jest obowiązkowe), jest skazany na radzenie sobie bez pomocy medycznej. I to jest problem milionów Amerykanów, którzy często rzeczywiście nie mogą pozwolić sobie na płacenie ubezpieczenia.

A koszty leczenia są po prostu astronomiczne. Kilka lat temu sam doświadczyłem, co znaczy opieka zdrowotna made in USA. Trochę za długa obecność na słońcu skończyła się tak poważnym poparzeniem skóry, że nie obeszło się bez wizyty w klinice. Piętnaście minut porad, żeby „unikać słońca tego roku”, oraz zastrzyk i przepisanie leków kosztowałyby mnie... 460 dolarów! Gdyby nie ubezpieczenie, które musiałem na szczęście, jako przyjezdny, posiadać. A dzienny pobyt w szpitalu mógł mnie kosztować 2 tys. zielonych. Już wtedy w hipermarketach biedniejsi Amerykanie zaopatrywali się w sztuczne plomby, jeśli nie mogli udać się do dentysty. Obama chce, żeby pracodawca opłacał składkę zdrowotną swojemu pracownikowi do narodowego funduszu ochrony zdrowia. To wcale nie musi, jak wiemy, oznaczać likwidacji prywatnej służby zdrowia.

Bohater nie dla dzieci
Gorzej jest z innymi poglądami Obamy. W kampanii wyborczej tylko na początku kwestie aborcji i par homoseksualnych były nagłaśniane. Kiedy okazało się, że Barack Obama jest dużo bardziej liberalny w tych sprawach niż sama Hillary Clinton, lewicowi radykałowie odetchnęli z ulgą. Otrzymali od kandydata zapewnienie, że jedną z pierwszych rzeczy, jakie zrobi po objęciu urzędu, będzie przyjęcie ustawy o tzw. wolnym wyborze. Dziś już mało kto pamięta, że Obama jako senator stanu Illinois popierał aborcję przez częściowe urodzenie. Mało tego. Walczył nawet z zakazem dobijania dziecka, które jednak przeżyło ten barbarzyński zabieg. Poza tym Obama miał za dużo wspólnego ze środowiskami, które aborcję uczyniły niemal swoją religią. Zjednoczony Kościół Chrystusa, do którego należał (należy?), jako jeden z pierwszych w USA zakładał kliniki aborcyjne. A rasistowskie poglądy jego pastora Jeremiaha Wrighta stały się źródłem kłopotów Obamy podczas kampanii. Czy całkiem zerwał z tym środowiskiem? Nie wiadomo.

Można natomiast spodziewać się, że nie zawiedzie swoich wyborców (dziękował m.in. gejom za poparcie) i skorzysta z prawa zmiany sędziów Sądu Najwyższego, obsadzając to gremium zwolennikami liberalnych rozwiązań w sprawach obyczajowych. Można też przypuszczać, że poprzez ONZ Stany Zjednoczone będą ponownie angażować się w finansowanie programów aborcyjnych na świecie (z czego wycofał się prezydent Bush). Trudno oczekiwać innych ruchów od polityka, który na pytanie, kiedy zaczyna się życie ludzkie, odpowiedział: „To przekracza moją kategorię płacową”.

Nie ma natomiast jasności, jak nowy prezydent poradzi sobie z trudnościami na arenie międzynarodowej. Tak naprawdę Obama nie przedstawił jasnej wizji obecności Ameryki w newralgicznych punktach świata. Nie potrafił od razu zareagować na inwazję Rosji na Gruzję. Dziś Moskwa ponownie testuje Waszyngton, kiedy Miedwiediew zamiast gratulować, przestrzega Amerykę. To trochę jak Chruszczow testujący niegdyś Kennedy’ego, który, niestety, wypadł blado. Nie wiadomo, co dalej z Irakiem. Przedwyborcze obietnice wyprowadzenia wojsk są trudne do zrealizowania od razu. Nie wiadomo też, jak Obama zachowa się wobec prowokacyjnych sygnałów z Iranu czy Korei Północnej. Trudno przewidzieć nawet posunięcia Izraela, który groził atakiem na Iran. Zdaniem niektórych, właśnie teraz istnieje niebezpieczeństwo, że Izrael rozpocznie wojnę, licząc jeszcze na pomoc Busha. Kiedy zaprzysiężony zostanie Obama, Izrael nie będzie miał pewności tego wsparcia. Pod znakiem zapytania wreszcie stoi przyszłość tarczy antyrakietowej w Polsce i Czechach.

Dlaczego „Bush musiał odejść”?
Republikanin John McCain przegrał, bo nie zdołał przekonać wystarczającej liczby wyborców, że patrząc w lustro, nie widzi jednak twarzy George’a W. Busha. Kojarzenie 72-letniego bohatera z odchodzącym w niesławie prezydentem musiało tak właśnie się skończyć. Szkoda, bo McCain był jednak zdrową alternatywą dla 8-letniej kadencji Busha. Owszem, kończący karierę przywódca USA zapisał się pozytywnie Kiedy okazało się, że Barack Obama jest dużo bardziej liberalny w sprawach obyczajowych niż Hillary Clinton, lewicowi radykałowie odetchnęli z ulgą.

Potrzebujemy Ameryki
Właściwie, powiem przewrotnie, czuje się źle z myślą, że wszyscy tak mocno przezywamy wybory prezydenckie w USA. W kraju, który ma najgorsze jedzenie na świecie, niekoniecznie najlepsze kino, najmniej pomysłowa architekturę, płytką psychologię, śmiesznie banalną edukację początkową i dopiero
w listopadzie tego roku przełamana ostatecznie segregacje rasowa (wyborem czarnego prezydenta). Sto lat za nami barbarzyńcami. Ale jednocześnie, paradoksalnie, ciągle daleko przed nami, jeśli chodzi o rozwój nauki, nowoczesnych technologii, obywatelskiej świadomości i kultury demokratycznej.

Tak, wzajemne gratulacje i zapewnienie o wsparciu oponenta, jakie widzieliśmy po ogłoszeniu wyników wyborów w USA, to ciągle niedościgniony wzór dla wielu Europejczyków, Polaków zwłaszcza. Nie mówiąc o klasie, z jaka prezydent Bush oddaje władze, już zapraszając Obamę do Białego Domu. To także kraj milionów serdecznych ludzi, najczęściej niewiedzących nawet o istnieniu jakiejś Polski czy Hiszpanii (doświadczyłem tego dwa razy), ale żyjących prostą gościnnością i ciężką pracą. Cóż, chociaż jeść tam dobrze nie dają, a scenariusze hollywoodzkich hitów nierzadko śmieszą naiwnością, to przede wszystkim ciągle jedyne supermocarstwo na świecie. Dlatego nie jest obojętne, w którym kierunku poprowadzi je w najbliższych latach Barack Obama. Oby niesłuszne były nasze obawy.

Dostępna jest część treści. Chcesz więcej? Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.