Jest jednym z najbardziej popularnych warzyw uprawianych w ogrodach aż do późnej jesieni. Różnobarwność i ciekawe kształty sprawiają, że jest wykorzystywana w domach do jesiennych stylizacji i ozdób. Najczęściej wybierane są do tego wysiewane wczesną wiosną miksy niejadalnych dyni dekoracyjnych lub odmiany wyselekcjonowane, takie jak np. sułtański turban. To sezonowe warzywo warto wykorzystywać również w kuchni, ponieważ ma wiele cennych dla naszego zdrowia właściwości. Jakich?

Pożywne warzywo

Pomarańczowy kolor dyni świadczy o dużej zawartości beta-karotenu, ale dynia zawiera tez sporo witamin i związków mineralnych, których nie traci podczas obróbki cieplnej (pieczenie, gotowanie). Już pół szklanki purée z dyni pokrywa dzienne zapotrzebowanie organizmu na witaminę A, która m.in. ma działanie przeciwzapalne. Występujący w dyni beta-karoten korzystnie działa na wzrok i zapobiega zwyrodnieniu plamki żółtej oka.

Dynia jest warzywem niskokalorycznym i lekkostrawnym, co jest istotne dla osób pozostających na diecie. Działa łagodząco i regenerująco na układ pokarmowy oraz wątrobę. Miąższ z dyni jest korzystny dla układu trawiennego (reguluje trawienie i likwiduje zaparcia) oraz pomocny w poprawie profilu lipidowego u osób zmagających się ze zbyt wysokim cholesterolem.

Uprawa

Dynia jest warzywem o niezbyt wysokich wymaganiach glebowych. Najlepiej kiełkuje i wzrasta, kiedy temperatura na zewnątrz nie spada poniżej 13 stopni C. Jest rośliną ciepłolubną, musi być systematycznie podlewana. Owoce mogą osiągać ogromne rozmiary (najcięższa dynia w Polsce ważyła 870 kg!). Kwiaty dyni też są jadalne. Można je nadziewać farszem i smażyć otoczone w cieście naleśnikowym lub w tempurze.

Z miąższu dyni przyrządza się ciasta, zupy, przeciery, placki. Może być składnikiem wielu dań warzywnych, takich jak gulasz, czy farszów. Z ugotowanego i zmiksowanego na purée miąższu można także zrobić regenerującą odżywkę do włosów.

Popularne u nas odmiany to dynia zwyczajna czy Hokkaido, ale ciekawe w smaku i konsystencji są także dynie: piżmowa, makaronowa i muszkatołowa. Świeże i zdrowe okazy można przyrządzać w kuchni razem ze skórką. Te dłużej przechowywane można obrać na surowo lub przed obraniem podpiec dynię przekrojoną na pół w piekarniku. •

Olej dyniowy

Właściwości pestek zachowuje tłoczony z nich olej. Ma ciemnozieloną barwę i orzechowy smak. Działa moczopędnie i przeciwzapalnie dla układu moczowego, płciowego, przy zapaleniu jelit lub żołądka. Zapobiega przerostowi gruczołu krokowego u mężczyzn oraz wpływa antyandrogennie. Działa wspomagająco i profilaktycznie, jeśli chodzi o stłuszczenie i marskość wątroby oraz otłuszczenie serca. Zimno tłoczony można stosować do sałatek, deserów czy pieczywa. Dobrze sprawdza się też w pielęgnacji włosów (w domowym zabiegu olejowania włosów wysoko porowatych) i skóry jako dodatek do kosmetyków czy samodzielnie przygotowanych peelingów domowych.

Zdrowe pestki

Zarówno te w łupinkach, jak i łuskane są dostępne w sklepach. Można je też pozyskać z kupionej lub wyhodowanej we własnym ogródku dyni. Są cennym źródłem potrzebnych witamin, szczególnie E i B. Dzięki nim wzmocnimy nasze mięśnie i układ nerwowy, a także poprawimy kondycję skóry, włosów i paznokci. W pestkach znajdują się też wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-6 i omega-3. Wspomagają one układ nerwowy i siatkówkę oka. Obniżają poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi, wspierają układ odpornościowy. Pestki dyni są też bogatym źródłem wapnia, fosforu, potasu i magnezu, a w mniejszych ilościach żelaza, sodu i cynku. Dzięki zawartości kukurbitacyny można je wykorzystywać do odrobaczania. Substancja ta przez łatwe przenikanie do ciała pasożytów potrafi porazić ich układ nerwowy, unieszkodliwiając je. Dotyczy to głównie tasiemca, owsików, glisty ludzkiej czy tęgoryjca dwunastnicy. Pestki zawierają też tryptofan, biorący udział w powstawaniu serotoniny. Jej niedobór może powodować zaburzenia snu, stany lękowe i depresyjne. Świeże pestki w łupinach można delikatnie podprażyć na suchej patelni lub w piekarniku. Można je stosować jako dodatek do wielu potraw (spaghetti, risotto), sałatek, owsianek, jogurtów i dań warzywnych. Dobrze sprawdzają się też w ciastach wytrawnych i słodkich oraz jako posypki lub składniki pieczywa. Warto włączyć je do diety także jako chrupiącą przekąskę razem z pestkami słonecznika, sezamem czy miksem orzechów.