Są tuż obok, w malutkich wsiach, miejscowościach, które czasem nawet na mapie trudno odnaleźć. Działają, budują bezpieczną przestrzeń, bezinteresownie wspierają innych, z silnym przekonaniem, że żyje się nie tylko dla pieniędzy, dla pracy, ale też dla przyjaciół, rodziny czy osób zupełnie sobie nieznanych, dla tradycji i sztuki. Są zdania, że żyć trzeba również dla… siebie i realizować swoje pasje, rozwijać się. W taki właśnie sposób zmienia się świat.

O kim mowa? O kobietach, mieszkankach wsi. Od pewnego czasu wychodzą z cienia. A kto, jeśli nie one? Tworzą, odnawiają polską wieś, wzajemnie się wspierają. Właśnie ruszył ciekawy projekt, „Nawzajem.pl”, który promuje nieszukające rozgłosu kobiety wsi. Można (a nawet trzeba!) dołączyć do niego i pokazać światu „zwyczajną niezwyczajną” wartościową polską kobietę ze wsi.

Początki

Jedną z pomysłodawczyń i matek pomysłu jest Monika Roszak. Rodem z… Poznania. – Pochodzę z miasta, długi czas nie znałam wsi. Moja fascynacja jej mieszkankami pojawiła się kilka lat temu. Wówczas realizowałam w pracy projekt dotyczący wsi. Moim zadaniem było nawiązanie kontaktów z kobietami mieszkającymi w malutkich miejscowościach – opowiada M. Roszak. – Udało mi się dotrzeć do kilku tysięcy kobiet bezinteresownie działających na rzecz swoich lokalnych społeczności. To było dla mnie niezwykle pozytywne odkrycie. – przyznaje.

Jednocześnie pani Monika szukała badań, informacji na temat działalności kobiet. Na wiele pytań nie udało się jednak znaleźć odpowiedzi. Środowiska wiejskie, kobiece, były – delikatnie rzecz ujmując – zaniedbane przez środowiska naukowe i publicystów.

A mieszkanki wsi nie mówiły o sobie w mediach. – Zgłębiałam więc temat sama, poznawałam kolejne kobiety, które czynią dobro, budują kapitał społeczny wsi, tworzą więzi rodzinne, koleżeńskie, międzypokoleniowe, międzykulturowe. Okazało się, że tych aktywnych są setki tysięcy – opowiada pani Monika. Już wtedy zaczęła się zastanawiać, jak najlepiej wykorzystać potencjał kobiet, ale też szerzej pokazać go światu. – Chciałam opowiedzieć o nich, docenić, zwrócić uwagę na ogromną rolę, którą odgrywają w rozwoju lokalnych społeczności – mówi M. Roszak.

Kiedy na jej drodze stanęły osoby, które myślą podobnie, a tematy wsi są im bliskie – m.in. prof. Sławomir Kalinowski, Katarzyna Dobrzyńska, animatorka kulturalna z Maniów, czy Alina Jeleń, działaczka z Kociewia – powstała Fundacja Roll-na. Jej celem jest wspieranie mieszkańców wsi na różnych płaszczyznach, szczególnie kobiet – zwyczajnych, a jednocześnie niezwykłych bohaterek codzienności. Po kilku latach fundacja zaczęła pracę nad projektem „Nawzajem.pl”, który prezentuje mieszkanki wsi. Efekt? Niezwykła mozaika, przedstawiającą obraz kobiecości złożony z pięknych, dobrych, często wzruszających historii. Tekstom towarzyszą nastrojowe i odkrywające duszę portrety fotograficzne.

Bohaterki

Jedną ze „zwyczajnych niezwyczajnych”, które zostały docenione w projekcie, jest Agnieszka Węgrzyn. Pani Agnieszka często mawia: „Zmień swoje myśli, a zmienisz swój świat”. Najwyraźniej ma rację, bo jej zasada sprawdza się w działaniu. Mieszkała wiele lat w Krakowie, jednak w 2007 roku przeprowadziła się na wieś i została lokalną liderką, animatorką, działaczką społeczną. W sprawy wsi Głogoczów jest zaangażowana całą sobą.

Początki w Głogoczowie nie były jednak proste. Żeby swobodnie poruszać się po okolicy, pani Agnieszka przełamała swój strach i zrobiła prawo jazdy. Natomiast kiedy jej syn poszedł do przedszkola, postanowiła zaangażować się w działalność rady rodziców. Niedługo później została przewodniczącą rady szkoły. – Miałam dość siedzenia w domu, chciałam działać dla mieszkańców i dla wsi – wspomina.

Na zebrania przychodziła z malutką córką, która wymagała karmienia. Dzięki jej wysiłkom udało się zorganizować dzieciom dojazdy do szkoły. Pani Agnieszka sama szukała kierowców i jeździła z nimi po wsi, sprawdzając, gdzie można by zorganizować przystanki dla autobusu. Efektem zaangażowania były także nowy plac zabaw i opieka logopedyczna dla wiejskich dzieci. Kobieta zaczęła również – z dobrym skutkiem – działać w lokalnym Kole Gospodyń Wiejskich, z którym przeprowadzała wiele projektów.

Po kilku latach pani Agnieszka została radną, choć – jak mówi – nie miała „parcia na politykę”. Po prostu chciała pracować dla lokalnej społeczności. Stawiała na kontakt z mieszkańcami, dobrą komunikację. Główne działania, które udało się jej przeprowadzić, to m.in. odwodnienie centrum wsi, remonty dróg i domu kultury oraz przygotowanie nowej szatni w szkole.

Inną kobietą opisaną i sfotografowaną dla projektu „Nawzajem.pl” jest Agnieszka Radomska. Mieszka i działa w Ewcinie, wsi, w której stykają się wpływy dwóch regionów: piotrkowskiego i brzezińskiego. – Od lat odwiedzam wiele osób. Proszę o ich wspomnienia. Ludzie zwykle nie chcą rozmawiać. Szanuję to, ale nie poddaję się, bo tu jest ziemia, na której wychowali się moi dziadkowie, rodzice, ja i pięcioro mojego rodzeństwa. Od pokoleń jesteśmy związani z tym miejscem. Chciałabym ocalić ten świat od zapomnienia – opowiada pani Agnieszka.

Szuka też zapomnianych wzorów lokalnych ubiorów. Podkreśla niepowtarzalność stroju piotrkowskiego. Chce go uwydatnić, by odzyskał swój charakter. – Zależy mi na przywołaniu pamięci o ludowych zwyczajach. To nie tylko doskonały sposób wyrażania wdzięczności poprzednim pokoleniom, ale też możliwość wejrzenia w osobistą historię i pogłębienia więzi z ziemią przodków – mówi.

Gdy pani Agnieszka odwiedza różne miejsca w Polsce – podczas organizowanych przez siebie imprez, np. pokazów mody ludowej i warsztatów rękodzieła – często jest ubrana w oryginalną piotrkowską spódnicę. Ta część garderoby, która liczy sobie ponad sto lat, przechodzi w jej rodzinie z matki na córkę – jest symbolem tradycji, kobiecych, dobrych więzi i relacji.

I inne…

– Najpierw na naszej stronie pojawiło się dziewięć pań, dziewięć niezwykłych sylwetek. Nasze bohaterki to kobiety spełnione, mądre, dzielące się swoimi refleksjami o życiu, dojrzałe, świadome swoich wyborów oraz popełnionych błędów, dbające o swój rozwój, nie zapominające o historii, strażniczki tradycji – opowiada Monika Roszak. – Inspirujących historii kobiecych będzie jednak przybywać, bo wciąż poznajemy i opisujemy kolejne niesamowite panie. Zależy nam, by dzięki temu przekazać możliwie najprawdziwszy i najbardziej szeroki obraz polskiej wsi.

W mediach zazwyczaj można zobaczyć nieco skrajne jej oblicza. Pierwszy obraz to sielanka, synonim bliskości z przyrodą, pyszna żywność. Drugi obraz jest mocno odmienny, utożsamiany wyłącznie z niewdzięczną harówką na roli i całą masą szkodliwych stereotypów, w tym tych dotyczących kobiet.

– Chcemy te stereotypy obalać, ale też pokazywać wieś nie sielankową, lecz prawdziwą, czasem trudną, także mądrą i piękną, której często motorem napędowym są kobiety. Historie naszych bohaterek można określić jako raport o współczesnej wsi z perspektywy różnych pokoleń kobiet – mówi Monika Roszak.

Kobiety na wsi rzadko same dbają o własny wizerunek. Mają wręcz skłonność, by umniejszać swoje wysiłki, pracę, działalność. Niestety ich sąsiedzi czy środowisko również nie zawsze je doceniają. Bywa, że dokuczają liderkom albo (z perspektywy osoby siedzącej na kanapie i trzymającej pilot od telewizora) nie dostrzegają ich wysiłków, ciężkiej pracy, przyjmując tę pracę jako oczywistość. – Dlatego czasem trzeba ustawić reflektor na kobiety i oddać im głos, by pokazać mieszkanki wsi z różnych perspektyw: rodziny, koła gospodyń, lokalnej polityki, samorządu – tłumaczy Monika Roszak.

To dopiero początek

Projekt dopiero ruszył, a już wzbudził zainteresowanie, i to nie tylko mieszkanek wsi. Zgłaszane są kolejne panie, z pragnieniem, by opisać ich działania i pokazać światu. – Będziemy tę kobiecą opowieść rozwijać, poszerzać o sylwetki kolejnych, przepełnionych życiową mądrością bohaterek. Na stronie www.nawzajem.pl uruchomiliśmy formularz. Za jego pośrednictwem można zgłaszać kolejne kandydatki – mówi M. Roszak. – Zapraszamy do przedstawiania swoich bohaterek. Bardzo nam zależy na ukazywaniu mądrych kobiet, by mogły się poznawać, inspirować i nawzajem wspierać. •