To wszystko, co dzieje się z człowiekiem za granicą śmierci, jest tajemnicą, której nie ogarniamy umysłem. Nasza nadzieja opiera się na słowie Bożym, które nie daje nam wykładu ani tym bardziej reportażu ukazującego życie wieczne. Nie potrafimy opisać rzeczywistości nieba, czyśćca czy piekła językiem nauk przyrodniczych. Biblia, mówiąc o tych rzeczywistościach, koncentruje się na naszej relacji do Boga, do innych i do siebie samego. Niebo to doskonała wspólnota z Bogiem i wszystkimi zbawionymi. Czyściec to „przedsionek” nieba, „miejsce” i „czas” oczyszczenia tych, którzy choć zmarli pojednani z Bogiem, wymagają jeszcze oczyszczenia serca. Piekło to stan wiecznego oddzielenia od miłości Bożej, rodzaj samowykluczenia człowieka ze wspólnoty zbawionych w imię pychy i wolności. Artyści próbowali zobrazować te trzy eschatologiczne możliwości. Ich artystyczne wizje zasługują na szacunek jako dzieła sztuki i świadectwo wiary minionych pokoleń, ale trzeba zachować wobec nich powściągliwość. Piekło to niekoniecznie wielka sala tortur, a niebo – wielki anielski chór. Tego typu wyobrażenia raczej nie sprzyjają umocnieniu wiary współczesnych ludzi.

Po trzecie, Biblia posługuje się obrazami, które odwołują się bardziej do serca niż do ścisłego rozumu, np. obraz uczty weselnej czy nowego Jeruzalem. Nie da się tych obrazów „przetłumaczyć” na język fizyki. Pozostaje nam trwać wiernie przy biblijnych obrazach nadziei z szacunkiem dla tajemnicy i z ufnością w Bożą wszechmoc. Ostatecznie w kwestii nieba, piekła i czyśćca chodzi o miłość, a więc przestrzeń „być”, a nie „mieć”. Dramat piekła polega na rozminięciu się z miłością. Niebo polega na tym, by być blisko tego, kogo się kocha i który mnie kocha. Mniejsza o to gdzie, ważniejsze jest – z kim. Czeka nas niespodzianka. „Zobaczysz jeszcze więcej niż to” – obiecuje Pan. Zaufajmy tej obietnicy. •