Boże, coś Polskę…

Leszek Śliwa

|

GN 32/2010

publikacja 13.08.2010 13:53

Dodawały animuszu w walce, niosły pociechę w trudnych czasach, jednoczyły we wspólnym celu. Pieśni, które znalazły się na dołączonej do „Gościa” płycie, są pamiątką ważnych chwil w historii Polski.

Boże, coś Polskę…

W wykonaniu Reprezentacyjnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego usłyszymy dwanaście pieśni.

Boże, coś Polskę
Utwór napisano na cześć… cara Rosji Aleksandra I. Autorem był Alojzy Feliński, niegdyś adiutant Tadeusza Kościuszki. Wiersz, inspirowany angielskim hymnem państwowym, powstał na pierwszą rocznicę utworzenia Królestwa Kongresowego 20 lipca 1816 r. i nosił tytuł „Pieśń narodowa za pomyślność króla”. Refren kończył się słowami: „Naszego króla zachowaj nam, Panie”. Już kilka lat później do tekstu Felińskiego dodano dwie zwrotki „Hymnu do Boga o zachowanie wolności”, napisanego przez Antoniego Góreckiego, a koniec refrenu Felińskiego zaczęto śpiewać: „Naszą ojczyznę racz nam wrócić, Panie”. Zapożyczono też melodię najpierw ze starego hejnału „Bądź pozdrowiona, Panienko Maryjo”, a później z pieśni „Serdeczna Matko”. Po odzyskaniu niepodległości refren kończono słowami „Ojczyznę wolną pobłogosław, Panie”, a w czasach okupacji i w PRL śpiewano „Ojczyznę wolną racz nam wrócić, Panie”.

Warszawianka
Poeta francuski Casimir François Delavigne, zainspirowany powstaniem listopadowym, napisał w 1831 r. wiersz „La Varsovienne”. Utwór przetłumaczył poeta i historyk Karol Sienkiewicz, brat dziadka Henryka Sienkiewicza. Autorem muzyki jest wybitny kompozytor Karol Kurpiński, który dyrygował prawykonaniem utworu w Teatrze Narodowym w Warszawie 5 kwietnia 1831 r.

Witaj, majowa jutrzenko
Wiersz, upamiętniający Konstytucję uchwaloną 3 maja 1791 r., napisał w 1831 r. Rajnold Suchodolski, poeta, uczestnik powstania listopadowego, w którym zginął.

Jak to na wojence ładnie
Ten anonimowy utwór jest zlepkiem różnych piosenek żołnierskich popularnych w XVIII i XIX w. Najwięcej zaczerpnął z pieśni „Żołnierz ochoczy”.

Rota
Rotę napisała w 1908 r. Maria Konopnicka, oburzona germanizacją w zaborze niemieckim. Dwa lata później muzykę dopisał sławny kompozytor Feliks Nowowiejski. Utwór wykonano po raz pierwszy w Krakowie w lipcu 1910 r. z okazji odsłonięcia pomnika Grunwaldzkiego.

Pierwsza kadrowa
Piosenka Pierwszej Kompanii Kadrowej pododdziału piechoty utworzonego 3 sierpnia 1914 r. w Krakowie przez Józefa Piłsudskiego jako zalążek Legionów. Słowa napisał w sierpniu 1914 r. jeden z żołnierzy, Tadeusz Ostrowski „Oster”. Jako melodię wykorzystano popularną piosenkę „Siwa gąska, siwa, po Dunaju pływa”.

Piosenka o Belinie
Piosenka napisana w 1914 r. przez żołnierza Pawła Wójcikowskiego „Koriata” o jednym z najpopularniejszych oficerów Legionów Piłsudskiego, Władysławie Prażmowskim „Belinie”, dowódcy kawalerii. Autor muzyki nieznany.

Przybyli ułani pod okienko
Utwór napisany do tradycyjnej melodii przez legionistów Piłsudskiego. Autorem większości zwrotek jest Feliks Gwiżdż, żołnierz 4. Pułku Piechoty Legionów, dziennikarz i literat.

Ułani, ułani
Popularna podczas pierwszej wojny światowej piosenka żołnierska. Autorzy nieznani. Jej pierwowzoru można się doszukać w czasach Księstwa Warszawskiego (1807–1815).

Wojenko, wojenko
Piosenka, znana również jako „Wojenka” albo „Legun na wojence” powstała w Legionach Piłsudskiego. Autorem tekstu jest Feliks Gwiżdż.

Marsz Pierwszej Brygady
Pieśń uważana jest obecnie za hymn dowodzonej przez Józefa Piłsudskiego pierwszej z trzech brygad Legionów. Powstała jednak najprawdopodobniej już po tzw. kryzysie przysięgowym z 1917 r., gdy żołnierze odmówili przysięgi na wierność cesarzowi i zostali internowani. W okresie międzywojennym toczyła się burzliwa dyskusja mająca ustalić, który z oficerów jest autorem tekstu: Andrzej Hałaciński czy Tadeusz Biernacki. Ostatecznie dopiero w 1939 r. uznano, że są współautorami. Pierwowzorem melodii był tzw. kielecki marsz nr 10, przyniesiony do Legionów przez strażaków z Kielc. Strażacy zapożyczyli melodię z kolei od pieśni stacjonującego w Kielcach wojska carskiego. Był to marsz „Pieried razłukoj” (Przed rozstaniem) skomponowany przez M.D. Tomnikowskiego.

Modlitwa obozowa
Pieśń napisana i skomponowana przez kpt. Adama Kowalskiego, nauczyciela i dziennikarza, w obozie dla internowanych po kampanii wrześniowej polskich żołnierzy w Bals (Rumunia). Po raz pierwszy wykonał ją żołnierski chór w drugą niedzielę października 1939 r.

Dostępna jest część treści. Chcesz więcej? Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.