Jadąc do Angoli, wiele słyszałam o ludziach okaleczonych w wyniku wybuchu min przeciwpiechotnych, których tysiące wciąż pokrywają terytorium kraju. Na stronach rządu czytałam propagandowe hasła, że w porównaniu z innymi państwami afrykańskimi nie ma tu epidemii AIDS. Nigdzie ani słowa o trądzie, a przecież Angola zajmuje 4. miejsce w Afryce, pod względem liczby zachorowań. W tej niechlubnej statystyce wyprzedzają ją jedynie Madagaskar, Mozambik i Kongo. Mimo że są skuteczne lekarstwa, na świecie żyje co najmniej milion ludzi chorych na trąd. Dwa razy tyle boryka się z konsekwencjami tej choroby.

Dom trędowatych
Jedziemy do leprozorium w Fundzie, 30 km od Luandy. Boję się spotkania z okaleczonymi ludźmi. Ledwo wysiadam z samochodu, podjeżdża na ciężkim, drewnianym wózku jeden z mieszkańców ośrodka. Siostra Marta Sojka z misyjnego zgromadzenia Służebnic Ducha Świętego, które opiekuje się ośrodkiem, wita się z nim jak z dobrym znajomym. Jose z uśmiechem podaje mi pozbawioną palców dłoń. Dziękuje, że chciałam ich odwiedzić. Ośrodek popularnie nazywany jest w okolicy „Dwudziestką Piątką”. Tyle domków znajduje się na jego terenie. Obecnie mieszka tu 28 chorych z rodzinami. Razem to ponad 150 osób. – Centrum wybudowano jeszcze w czasach kolonialnych. Portugalczycy chcieli mieć trędowatych pod kontrolą. Wówczas chorzy byli jeszcze przymusowo izolowani i spychani na margines społeczeństwa – opowiada s. Marta. Trąd był chorobą, która naznaczała na całe życie. Teraz powoli się to zmienia, ale wciąż budzi lęk.

Mijamy niewielki ośrodek zdrowia, królestwo pochodzącej z Argentyny s. Nelidy. Codziennie opatruje tu rany trędowatych, wydaje im leki, ale także udziela pomocy mieszkańcom sąsiednich wiosek. Malaria, gruźlica, AIDS wciąż zbierają śmiertelne żniwo. Leczenie trądu jest w Angoli bezpłatne, wciąż jednak brakuje wystarczającej informacji. Choroba, przenoszona jak gruźlica drogą kropelkową, roznosi się także z powodu ogromnej biedy. Trąd obecny jest nawet w stolicy. Także tam ludzie gnieżdżą się po kilkanaście osób w małych chatkach, więc o zarażenie nietrudno. Chorują nawet kilkumiesięczne dzieci. O rozprzestrzenianiu się choroby decyduje też ignorancja. – Wielu ludzi zamiast pójść do ambulatorium na badania diagnostyczne, korzysta z porad miejscowego czarownika. Ten serwuje im nieskuteczne zioła i amulety – mówi s. Róża Gąsior SSpS.

Najstarszą mieszkanką „Dwudziestki Piątki” jest Mama Amelia. Wchodzimy do jej domku. Siedzi na podłodze w kuchni, obierając na wyczucie strączki fasoli. Ma amputowane obie nogi, dłonie pozbawione palców. Nie widzi. Siostra Róża przynosiła często Mamie Amelii koty. Trąd sprawił, że pozbawiona jest ona czucia i często była gryziona w nocy przez szczury, które zadomowiły się w ośrodku.

Kilka metrów za jej domem profesjonalny warsztat. Jednym z pomysłów na pomoc było znalezienie pracy dla trędowatych. Zaczęli więc szyć buty. A to nie lada sztuka, ponieważ na zniekształcone trądem stopy trudno dopasować but tak, by nie ranił. Warsztat się rozwinął i obecnie obuwie sprzedawane jest nie tylko mieszkańcom ośrodka.

Laska nadziei
Trąd można wyleczyć. Jeśli był wcześnie zdiagnozowany, nie pozostawia po sobie najmniejszych śladów. Okaleczone twarze i amputowane kończyny to wynik wieloletnich zaniedbań. – Tym, którzy pokonali trąd, pomagamy w wybudowaniu domu z dala od leprozorium. Staramy się, by choć część mogła skończyć szkołę i zdobyć wykształcenie – mówi s. Marta. Jeden z wyleczonych, mimo że nie ma ręki, a w drugiej dłoni brakuje mu palców, jest nauczycielem i ma przydrożny bar. Sytuacja powoli się zmienia, rząd zapewnia wszystkim bezpłatne leczenie, ale trąd wciąż stygmatyzuje. – Widziałam wielokrotnie, jak zamożna rodzina przyjeżdżała luksusowym samochodem i oddawała swojego ojca do leprozorium, ponieważ się go wstydziła – mówi s. Róża. I dodaje: Ten sam problem dotyczy AIDS – współczesnego trądu.

Ośrodek dla trędowatych mają pod opieką duszpasterską księża werbiści z Kifangondo. Trudno jest jednak pokonać codzienny marazm i brak nadziei. Poważniej okaleczeni mieszkańcy ośrodka żyją z dnia na dzień, przesiadując bezczynnie w cieniu baobabów. Trudno ich do czegokolwiek zmobilizować. Kombinują tylko, jak zdobyć parę groszy na piwo. Z drugiej strony wózki inwalidzkie, kule i laski otworzyły przed niektórymi szansę na normalniejsze życie. Znaleźli pracę. A wszystko to dzięki staraniom Polaków, którzy zorganizowali akcję „Laska nadziei”. Zalegający w domach i piwnicach niepotrzebny, a wciąż sprawny sprzęt ortopedyczny przekazano werbistom, a potem drogą morską dotarł on do Angoli. Misjonarze mówią, że przyda się tu każdy wózek, kule, laski, a nawet pluszowy miś dla najmłodszych ofiar trądu.

Osoby, które chciałyby przekazać sprzęt ortopedyczny lub zabawki, mogą kontaktować się z werbistami: REFERAT MISYJNY KSIĘŻY WERBISTÓW,
Kolonia 19, 14-520 Pieniężno,
tel. (0-55) 242 92 43,
e-mail: refermis@post.pl